درآمد مشمول مالیات؛ راهنمای ۱۴۰۴ برای حسابداران و حقوق‌بگیران

اگر درگیر مسائل مالیاتی شده باشید، حتماً با اصطلاح درآمد مشمول مالیات برخورد داشته‌اید. این عبارت شاید ساده به نظر برسد؛ اما پشت آن، قواعد و محاسبات دقیقی وجود دارد که دانستن آن برای حسابداران، مدیران مالی و حتی ضروری است.

در این مقاله قرار است به صورت واضح و مرحله‌به‌مرحله بررسی کنیم که درآمد مشمول مالیات دقیقاً چیست، چه درآمدهایی شامل آن است؛ چطور محاسبه می‌شود و چه تفاوتی با سود حسابداری دارد. اگر می‌خواهید بدون ابهام، محاسبات مالیاتی‌ خود را مدیریت کنید، ادامه این راهنما را از دست ندهید.

درآمد مشمول مالیات چیست و چه درآمدهایی مشمول آن می‌شوند؟

در ساده‌ترین تعریف، درآمد مشمول مالیات یعنی بخشی از درآمد فرد یا شرکت که پس از کسر معافیت‌ها و هزینه‌های مجاز، مشمول پرداخت مالیات می‌شود. این تعریف بر اساس قوانین مالیاتی کشور ارائه شده و شامل طیف گسترده‌ای از منابع درآمدی است.

انواع رایج درآمدهای مشمول مالیات عبارت‌اند از:

• حقوق و دستمزد کارکنان
• درآمد حاصل از اجاره ملک
• دریافتی‌های حاصل از خدمات فریلنسری و پروژه‌ای

برای مثال اگر فردی ۳۰ میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشد اما ۲۴ میلیون تومان آن طبق قانون معاف باشد، فقط ۶ میلیون تومان از آن درآمد مشمول مالیات خواهد بود.

برای آشنایی بیشتر با شیوه محاسبه مالیات مشاغل، پیشنهاد می‌کنیم مقاله راهنمای کامل مالیات بر درآمد مشاغل ۱۴۰۴: از محاسبه تا پرداخت را نیز مطالعه کنید.

تفاوت سود حسابداری و درآمد مشمول مالیات چیست؟

سود حسابداری، نتیجه محاسباتی است که بر اساس اصول و استانداردهای حسابداری انجام می‌شود؛ در حالی‌ که درآمد مالیات پذیر طبق قوانین و مقررات مالیاتی تعیین می‌گردد. این دو معمولاً عددی یکسان ندارند چون در محاسبه درآمد مشمول، برخی هزینه‌ها قابل قبول نیستند.

برای مثال ممکن است در گزارش حسابداری هزینه پذیرایی شرکت لحاظ شده باشد؛ اما از دید سازمان امور مالیاتی این هزینه قابل قبول نباشد. همین موضوع باعث اختلاف بین سود حسابداری و مبلغ نهایی مالیات می‌شود.

در جدول زیر می‌توانید مقایسه‌ای ساده بین این دو ببینید:

برای درک بهتر محاسبه مالیات در شرایط خاص، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مالیات بر درآمد اتفاقی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ را نیز بخوانید.

چرا سود دفتر شما با مالیاتی که می‌پردازید یکی نیست؟ 

شاید برایتان پیش آمده باشد که عددی که به‌عنوان سود در دفاتر حسابداری ثبت کرده‌اید، با مبلغی که باید مالیات آن را بپردازید فرق داشته باشد. این اختلاف کاملاً طبیعی است و ریشه‌اش در تفاوت نگاه حسابداری و مالیاتی به درآمد و هزینه‌ها است. 

در حسابداری معمولاً همه هزینه‌های واقعی ثبت می‌شوند؛ اما اداره مالیات فقط بخشی از این هزینه‌ها را به‌عنوان «قابل قبول» می‌شناسد. برای مثال ممکن است هزینه‌ای مثل پذیرایی یا سفر کاری در دفاتر شما آمده باشد؛ اما در محاسبه مالیات پذیرفته نشود.

همین تفاوت‌ها باعث می‌شود که درآمد مشمول مالیات شما بیشتر از چیزی باشد که در دفتر سود خالص ثبت کرده‌اید.

درآمد مشمول مالیات حقوق چطور محاسبه می‌شود؟ 

برای محاسبه درآمد مشمول مالیات حقوق در سال ۱۴۰۴، باید چند مرحله ساده اما مهم را طی کنید.

در گام اول مجموع دریافتی ماهانه یا سالانه فرد به‌عنوان درآمد ناخالص در نظر گرفته می‌شود. سپس معافیت پایه که در سال ۱۴۰۴ معادل ۲۴ میلیون تومان در ماه یا ۲۸۸ میلیون تومان در سال است از این مبلغ کسر می‌شود. در پایان، مبلغ باقی‌مانده مشمول نرخ‌های پلکانی مالیات خواهد بود:

• تا 30 میلیون تومان اضافه بر معافیت: ۱۰٪
• از 30 تا 38 میلیون تومان اضافه: ۱۵٪
• از 38 تا 50 میلیون تومان اضافه: ۲۰٪
• از 50 تا 66 میلیون تومان اضافه: 25٪
• بیشتر از 66 میلیون تومان اضافه: 30٪

یعنی هرچه درآمد بالاتر برود، نرخ مالیات نیز به‌صورت پلکانی افزایش می‌یابد. برای راحتی بیشتر، می‌توانید از ابزار محاسبه آنلاین حقوق و مالیات 1404 استفاده کنید و فرآیند محاسبه درآمد مشمول مالیات را به‌طور دقیق و سریع انجام دهید.

جدول نرخ مالیات حقوق ۱۴۰۴ + مثال عددی

برای محاسبه دقیق درآمد مشمول مالیات حقوق در سال ۱۴۰۴، باید نرخ‌های پلکانی زیر را در نظر گرفت:

مثال: اگر فردی در ماه ۲۵ میلیون تومان حقوق بگیرد، درآمد سالانه او ۳۰۰ میلیون تومان خواهد بود. پس از کسر معافیت سالانه (۲۸۸ میلیون تومان)، تنها ۱۲ میلیون تومان باقی می‌ماند که مشمول نرخ ۱۰٪ است. در نتیجه مالیات سالانه او برابر با ۱٫۲ میلیون تومان و مالیات ماهانه حدود ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود.

درآمد مشمول مالیات مشاغل و فریلنسرها چطور محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه درآمدهای مشمول مالیات در مشاغل آزاد و فریلنسری، ماده ۹۴ و ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم ملاک عمل قرار می‌گیرد. طبق این قانون، صاحبان مشاغل موظف‌ هستند تمام فعالیت‌های اقتصادی خود را ثبت و مستنداتی مانند فاکتور فروش و دفاتر درآمد و هزینه را نگهداری کنند. فرآیند محاسبه به این صورت است:

1. تعیین کل درآمد سالانه (فروش یا خدمات)
2. کسر هزینه‌های قابل قبول مانند اجاره، حقوق کارکنان، تجهیزات و...
3. محاسبه درآمد مشمول مالیات پس از کسر معافیت‌ها
4. اعمال نرخ‌های مالیاتی متناسب با درآمد باقی‌مانده

در صورتی که فرد یا کسب‌وکار، دفاتر قانونی ارائه ندهد یا مستندات کافی نداشته باشد، مالیات او به‌صورت علی‌الرأس و با برآورد اداره مالیات تعیین خواهد شد. شفافیت در ثبت درآمدهای مشمول مالیات، بهترین راه برای جلوگیری از جرائم مالیاتی است.

معافیت‌های درآمد مشمول مالیات در سال ۱۴۰۴ چه هستند؟ 

بر اساس ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، برخی از درآمدها به‌طور کامل یا جزئی از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت‌های درآمد مشمول مالیات در سال ۱۴۰۴ نیز برقرار بوده و بسته به نوع فعالیت یا شرایط شغلی فرد قابل استفاده‌ هستند.

در جدول زیر مهم‌ترین معافیت‌ها را دسته‌بندی کرده‌ایم:

استفاده از این معافیت‌ها مشروط به رعایت مقررات و مستندات قانونی است. آگاهی از این موارد به شما کمک می‌کند تا پرداخت مالیات را به‌درستی مدیریت کنید و از امتیازهای قانونی بهره‌مند شوید.

جمع‌بندی نهایی: همه‌چیز درباره محاسبه درآمد مشمول مالیات

در این مقاله به‌طور کامل با مفهوم درآمدهای مشمول مالیات آشنا شدیم و دیدیم که چه عواملی در محاسبه آن نقش دارند. اگر بخواهیم مهم‌ترین نکات را مرور کنیم، باید به این موارد اشاره کنیم:

• درآمد مشمول مالیات از کسر معافیت‌ها و هزینه‌های قابل‌قبول به دست می‌آید.
• نرخ مالیات‌ها پلکانی است و با افزایش درآمد، درصد مالیات هم افزایش می‌یابد.
• مشاغل و فریلنسرها موظف به ثبت دقیق درآمدها و هزینه‌ها هستند.
• برخی درآمدها مانند حقوق پایه، فعالیت‌های هنری و کشاورزی معاف از مالیات هستند.

اگر محاسبه مالیات حقوق برایتان زمان‌بر، پیچیده یا پر از خطا است، وقت آن رسیده که از ابزار حرفه‌ای محاسبه حقوق دستمزد راوی حساب استفاده کنید؛ ابزاری دقیق، رایگان و منطبق با آخرین قوانین سال ۱۴۰۴ که خیال شما را از محاسبه حقوق و مالیات راحت می‌کند.