فهرست مندرجات

	بند
کلیات
هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی	1-2
اصول کلی حاکم بر بررسی اجمالی صورتهای مالی	3
دامنه بررسی اجمالی صورتهای مالی	4-7
اطمینان محدود (سلبی)	8
نکات اساسی قرارداد	9
برنامه ریزی	10-12
خدمات انجام شده توسط دیگران	13-15
مستند سازی	16
روشها و شواهد	17
نتیجه گیری و گزارشگری	18-22
تاریخ اجرا	23-28
پیوست ۱: نمونه قرارداد بررسی اجمالی صورتهای مالی	29
پیوست ۲: نمونه تفصیلی روشهای مورد استفاده در بررسی اجمالی صورتهای مالی
پیوست ۳: نمونه گزارش استاندارد بررسی اجمالی صورتهای مالی
پیوست ۴: نمونه هایی از گزارشهای تعدیل شده بررسی اجمالی صورتهای مالی

این استاندارد باید همراه با "مقدمه استانداردهای حسابرسی سایر خدمات اطمینان بخشی و خدمات مرتبط " مطالعه شود.

 

کلیات 

1. هدف این استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماییهای لازم درباره مسئولیتهای حرفه ای حسابرس در مواردی است که حسابرسی غیر از حسابرس واحد تجاری بررسی اجمالی صورتهای مالی را انجام میدهد. در این استاندارد همچنین درباره شکل و محتوای گزارشی که حسابرس در این گونه موارد صادر می کند، استانداردها و راهنماییهای لازم ارائه شده است.

بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره ای توسط حسابرس واحد تجاری باید طبق استاندارد ٢٤١٠، انجام شود.

 

2. موضوع این استاندارد، اساساً بررسی اجمالی صورتهای مالی است، اما می تواند با انجام تعدیلات لازم با توجه به شرایط مربوط، برای بررسی اجمالی سایر اطلاعات مالی تاریخی نیز بکار گرفته شود. ضوابط ارائه شده در سایر استانداردهای حسابرسی نیز می تواند حسابرس را در بکارگیری این استاندارد یاری رساند. 

 

هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی 

3. هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی این است که حسابرس بتواند بر اساس رسید گیهایی که بمراتب محدودتر از حسابرسی است و تمام شواهد لازم و کافی را برای حسابرسی صورتهای مالی تامین نمیکند چنین نظر دهد که به مورد یا موارد با اهمیتی که حاکی از انحراف از استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است (اطمینان محدود). 

 

اصول کلی حاکم بر بررسی اجمالی صورتهای مالی 

4. حسابرس در بررسی اجمالی صورتهای مالی باید "آیین رفتار حرفه ای" را رعایت کند. اصول آیین رفتار حرفه ای حاکم بر مسئولیتهای حرفه ای حسابرس به شرح زیر است: 

 

الف - استقلال 

ب-  درستکاری 

پ- بیطرفی 

ت- صلاحیت و مراقبت حرفه ای 

ث- رازداری 

ج- رفتار حرفه ای 

چ - اصول و ضوابط حرفه ای مربوط 

 

5. حسابرس باید بررسی اجمالی صورتهای مالی را بر اساس این استاندارد اجرا کند. 

 

6. حسابرس باید بررسی اجمالی صورتهای مالی را با تردید حرفه ای برنامه ریزی و اجرا کند و بداند که ممکن است شرایطی وجود داشته که موجب اشتباه یا تحریف با اهمیت در صورتهای مالی شده باشد. 

 

7. حسابرس به منظور بیان اطمینان محدود در گزارش بررسی اجمالی باید شواهد کافی و قابل قبولی را عمدتا از طریق پرس وجو و روشهای تحلیلی به گونه ای گردآوری کند که بتواند به نتیجه ای معقول دست یابد. 

 

دامنه بررسی اجمالی صورتهای مالی 

8. دامنه بررسی اجمالی صورتهای مالی شامل مجموعه روشهایی است که اجرای آنها در شرایط موجود، برای دستیابی به هدف بررسی اجمالی صورتهای مالی، ضروری به نظر می رسد. حسابرس باید روشهای لازم برای بررسی اجمالی، منطبق با استانداردهای حسابرسی را با توجه به الزامات مقرر در این استاندارد، قوانین و مقررات و در موارد مقتضی، شرایط قرارداد و الزامات خاص گزارشگری، تعیین کند. 

 

اطمینان محدود (سلبی) 

9. حسابرس با بررسی اجمالی، در سطحی محدود اطمینان میدهد که صورتهای مالی مورد بررسی وی عاری از تحریف با اهمیت است. اما، این اطمینان به شکل منفی (سلبی) اظهار می شود. 

 

نکات اساسی قرارداد 

10. حسابرس و صاحبکار باید درباره شرایط قرارداد با یکدیگر توافق کنند شرایط توافق شده باید به صورت قرارداد، مستند شود. 

 

۱۱ . تنظیم قرارداد بررسی اجمالی، به برنامه ریزی کار کمک میکند و چنانچه در آن، شرایط اصلی کار مستند شود، هم به نفع صاحبکار خواهد بود و هم به نفع حسابرس. چنین قراردادی، پذیرش کار را توسط حسابرس مشخص و از هر گونه برداشت نادرست درباره مواردی چون هدف و دامنه کار، میزان مسئولیتهای حسابرس و شکل گزارشی که ارائه خواهد کرد، جلوگیری می کند. 

 

۱۲. نکاتی که باید در قرارداد پیش بینی شود، شامل موارد زیر است: 

 

•  هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی. 
• مسئولیت مدیریت درباره صورتهای مالی. 
• دامنه کار بررسی اجمالی شامل اشاره به این استاندارد. 
• امکان دسترسی حسابرس به هر گونه اسناد، مدارک و سایر اطلاعات لازم برای بررسی اجمالی صورتهای مالی. 
• شکل گزارشی که در نظر است صادر شود. 
• تصریح این که بررسی اجمالی صورتهای مالی از لحاظ کشف و افشای اشتباهات و اعمال غیرقانونی یا سایر تخلفات، مانند تقلب یا اختلاس، نمی تواند قابل اتکا باشد. 
• تصریح این که بررسی اجمالی صورتهای مالی، به منزله حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی نیست و بنابراین، اظهار نظر حسابرسی نیز ارائه نخواهد شد. حسابرس به منظور تاکید بر این نکته و جلوگیری از هر گونه برداشت نادرست میتواند به این موضوع نیز اشاره کند که بررسی اجمالی، الزامات قانونی و نیازهای اشخاص ثالث به حسابرسی را، برآورده نمی کند. 

نمونه ای از قرارداد بررسی اجمالی صورتهای مالی در پیوست ۱ ارائه شده است. 

 

برنامه ریزی 

13. حسابرس باید کار بررسی اجمالی را چنان برنامه ریزی کند که از اجرای موثر آن اطمینان یابد. 

 

۱۴. حسابرس برای بررسی اجمالی صورتهای مالی باید از نوع فعالیت واحد اقتصادی، شامل توجه به ساختار سازمانی واحد اقتصادی، سیستمهای حسابداری، ویژگیهای عملیاتی و نوع و ماهیت داراییها بدهیها، درآمدها و هزینه های آن شناخت کافی به دست آورد یا شناخت خود را بهنگام کند. 

 

۱۵ . حسابرس باید از موارد یاد شده در بالا و سایر موضوعات مربوط به صورتهای مالی شناخت داشته باشد؛ مانند، شناخت از محصولات و روشهای توزیع آنها، خطوط تولید، محل کارگاههای تولید و اشخاص وابسته. حسابرس برای انجام پرس و جوهای منطقی و مربوط، طراحی روشهای مناسب و نیز ارزیابی پاسخها و اطلاعات دریافتی، به این شناخت نیاز دارد.

 

خدمات انجام شده توسط دیگران 

۱۶. حسابرس هنگام استفاده از نتایج کار حسابرسان دیگر با کارشناسان باید اطمینان یابد که نتایج مزبور برای هدف بررسی اجمالی صورتهای مالی، مناسب است. 

 

مستند سازی 

۱۷. حسابرس باید موضوعاتی را که در فراهم کردن شواهد لازم برای پشتیبانی از گزارش بررسی اجمالی و شواهد مربوط به انجام کار طبق این استاندارد اهمیت دارد، مستند کند.

 

روشها و شواهد 

۱۸. حسابرس باید در تعیین نوع و ماهیت، زمانبندی اجرا و حدود روشهای بررسی اجمالی، قضاوت حرفه ای خود را بکار گیرد. موارد زیر می تواند حسابرس را در این باره یاری رساند:

 

•  هر گونه شناخت حاصل از حسابرسی یا بررسی اجمالی صورتهای مالی در دوره های گذشته. 
•  شناخت حسابرس از نوع فعالیت تجاری واحد مورد بررسی، شامل اصول و رویه های حسابداری مورد عمل در صنعتی که واحد مورد بررسی در آن فعالیت می کند. 
• سیستمهای حسابداری واحد مورد بررسی. 
• میزانی که هر یک از اقلام مورد بررسی، تحت تاثیر قضاوت و برآوردهای مدیریت قرار می گیرد. 
• اهمیت معاملات و مانده حسابها. 

 

۱۹. حسابرس در بررسی اجمالی صورتهای مالی باید موضوع اهمیت را همان گونه مورد توجه قرار دهد که در حسابرسی صورتهای مالی به آن می پردازد. با وجودی که احتمال کشف نشدن تحریفها در بررسی اجمالی بیش از حسابرسی است، قضاوت درباره اهمیت به سطح اطمینان فراهم شده (از طریق بررسی اجمالی یا حسابرسی) مربوط نیست، بلکه به اطلاعاتی، که حسابرس نسبت به آن گزارش می دهد و نیازهای اتکا کنندگان به آن اطلاعات بستگی دارد. 

 

20. روشهای مورد استفاده در بررسی اجمالی صورتهای مالی معمولا شامل موارد زیر است: 

 

• کسب شناخت از عملیات تجاری واحد اقتصادی و صنعتی که در آن فعالیت می کند. 
• پرس و جو درباره اصول و رویه های حسابداری واحد مورد رسیدگی. 
• پرس و جو درباره روشهای ثبت، طبقه بندی و تلخیص معاملات، گردآوری اطلاعات برای افشا در صورتهای مالی و تهیه صورتهای مزبور. 
• پرس و جو درباره کلیه مندرجات با اهمیت صورتهای مالی. 
• روشهای تحلیلی طراحی شده برای شناسایی روابط و اقلامی که غیرعادی به نظر میرسد. این گونه روشها شامل موارد زیر است: 

 

مقایسه صورتهای مالی با صورتهای مالی دوره های گذشته. 

 مقایسه صورتهای مالی با نتایج عملیات و وضعیت مالی پیش بینی شده. 

 بررسی روابط بین عناصر صورتهای مالی که انتظار میرود از الگویی مبتنی بر تجارب واحد مورد رسیدگی با معیارهای صنعت پیروی کند. 

 

حسابرس در بکارگیری این روشها، موضوعاتی را که در سال گذشته به تعدیل حسابداری نیاز داشته است بیشتر مورد بررسی قرار می دهد. 

 

• پرس و جو درباره مصوبات مجامع عمومی سهامداران هیات مدیره، کمیته های هیات مدیره و سایر جلساتی که می تواند بر صورتهای مالی اثر داشته باشد. 
• مطالعه صورتهای مالی با توجه به اطلاعاتی که حسابرس به دست آورده است، به منظور تشخیص انطباق صورتهای مالی با مبنای حسابداری مربوط. 
•  دریافت گزارش سایر حسابرسان (در صورت نیاز) که حسابرسی یا بررسی اجمالی صورتهای مالی اجزای واحد مورد رسیدگی را به عهده داشته اند. 
• پرس و جو از مسئولین امور مالی واحد مورد رسیدگی درباره مواردی چون:

 

  ثبت کلیه معاملات و عملیات و سایر رویدادهای مالی در دفاتر. 

تهیه صورتهای مالی بر اساس مبنای حسابداری مربوط.

تغییرات به وجود آمده در فعالیتهای تجاری واحد مورد رسیدگی و اصول و رویه های حسابداری آن. 

پرسشهایی که در نتیجه اجرای روشهای بالا پدید آمده است. 

 

• دریافت تاییدیه مدیران 

نمونه روشهای متداول در بررسی اجمالی صورتهای مالی در پیوست ۲ ارائه شده است. فهرست مزبور جامع و کامل نیست و با این قصد هم ارائه نمی شود که کلیه روشهای آن باید لزوما در هر بررسی اجمالی، بکار رود. 

 

21. حسابرس باید درباره آن گروه از رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه که ممکن است موجب تعدیل صورتهای مالی یا افشا در آن  شود نیز پرس وجو کند. حسابرس در مورد شناسایی رویدادهای پس از تاریخ گزارش بررسی اجمالی، هیچ مسئولیتی ندارد. 

 

۲۲. چنانچه حسابرس بر این باور باشد که اطلاعات مورد بررسی اجمالی وی احتمالا دارای تحریف با اهمیت است باید روشهای اضافی را اجرا کند یا روشهای بررسی را گسترش دهد تا بتواند تردید خود را برطرف و اطمینان محدودی فراهم نماید یا ضرورت تعدیل گزارش را برای خود مشخص کند. 

 

نتیجه گیری و گزارشگری 

۲۳. در گزارش بررسی اجمالی اطمینان محدود باید به صراحت اظهار شود. حسابرس باید نتایج حاصل از شواهد گردآوری شده را به عنوان مبنای اظهار اطمینان محدود، مرور و ارزیابی کند. 

 

۲۴. حسابرس باید اطلاعات به دست آمده در جریان بررسی اجمالی را به منظور یافتن نشانه با نشانه هایی از موارد عدم ارائه مطلوب صورتهای مالی از تمام جنبه های با اهمیت، طبق استانداردهای حسابداری، ارزیابی کند. 

 

۲۵. در گزارش بررسی اجمالی صورتهای مالی، دامنه کار توصیف میشود تا استفاده کننده بتواند از نوع و ماهیت کار انجام شده، شناخت کافی به دست آورد. علاوه بر این، در گزارش تصریح میشود که بررسی اجمالی انجام شده، حسابرسی نیست و بنابراین، نظر حرفه ای حسابرسی نیز اظهار نخواهد شد. 

 

۲۶. گزارش بررسی اجمالی صورتهای مالی باید شامل اجزای اصلی زیر باشد: 

 

الف- عنوان (شامل استقلال، حسابرس مثلا: گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل). 

ب- مخاطب گزارش. 

پ-  بند مقدمه شامل: 

 

1. مشخص کردن عناوین صورتهای مالی مورد بررسی اجمالی. 
2. مشخص کردن مسئولیت مدیریت واحد مورد رسیدگی و حسابرس. 

 

ت- بند دامنه رسیدگی (توصیف نوع و ماهیت بررسی اجمالی) شامل: 

 

1. اشاره به استاندارد حسابرسی مربوط به بررسی اجمالی صورتهای مالی 
2.  تصریح این که بررسی اجمالی، اساسا به پرس وجو و اجرای روشهای تحلیلی محدود میشود. 
3. تصریح این که حسابرسی، اجرا نشده است، روشهای اجرا شده اطمینان کمتری را نسبت به حسابرسی فراهم میکند و نظر حرفه ای حسابرسی اظهار نمی شود. 

 

ث- اظهار اطمینان محدود. 

ج- تاریخ گزارش 

چ- نشانی حسابرس 

ح - امضای حسابرس 

نمونه ای از گزارشهای بررسی اجمالی در پیوستهای ۳ و ۴ ارائه شده است. 

 

۲۷.  گزارش بررسی اجمالی باید حاوی یکی از موارد زیر باشد:

 

الف- این موضوع که حسابرس در جریان بررسی اجمالی خود به اطلاعاتی برخورد نکرده است که نشان دهد صورتهای مالی از تمام جنبه های با اهمیت طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب ارائه نشده است. 

 

ب-  تشریح موارد عدم رعایت استانداردهای حسابداری و در صورت امکان، تعیین آثار ریالی آنها بر صورتهای مالی، همراه با یکی از موارد زیر:

 

1.  ارائه نظر مشروط در چارچوب اطمینان محدود. 
2. ارائه نظر مردود، در صورتی که آثار موارد مزبور بر صورتهای مالی، اساسی باشد به نحوی که حسابرس نظر مشروط را برای نشان دادن گمراه کنندگی یا ماهیت ناقص صورتهای مالی، مناسب تشخیص ندهد. 

 

پ- در صورت وجود محدودیت با اهمیت در دامنه رسیدگی، توصیف محدودیت مزبور همراه با یکی از موارد زیر:

 

1. اظهار نظر مشروط در چارچوب اطمینان محدود به دلیل تعدیلات احتمالی که در صورت رفع محدودیت، ممکن بود در صورتهای مالی ضرورت یابد. 
2. (۲) عدم اظهار هر گونه اطمینان در صورتی که آثار احتمالی محدودیت مزبور بر صورتهای مالی، اساسی باشد به نحوی که هیچ اطمینانی نتواند اظهار شود. 

 

۲۸- حسابرس باید گزارش بررسی اجمالی را به تاریخ تکمیل کار، که بیانگر اجرای روشهای مربوط به رویدادهای واقع شده تا تاریخ مزبور است، تاریخگذاری کند. از آنجا که حسابرس نسبت به گزارش درباره صورتهای مالی تهیه و ارائه شده توسط مدیریت مسئولیت دارد نباید گزارش بررسی اجمالی خود را به تاریخی قبل از تاریخ تصویب صورتهای مالی توسط هیات مدیره، تاریخگذاری کند. 

 

تاریخ اجرا 

۲۹- این استاندارد برای بررسی اجمالی صورتهای مالی که دوره مالی آن از اول فروردین ۱۳۷۸ و پس از آن شروع می شود، لازم الاجر است.