اصول و قواعد در دادرسی مالیاتی : گامی به سوی عدالت مالیاتی

تعریف دادرسی مالیاتی و جایگاه آن در نظام حقوقی ایران

دادرسی مالیاتی به فرآیندی اطلاق می‌شود که به منظور حل و فصل اختلافات بین مودیان مالیاتی و سازمان امور مالیاتی طی می‌شود. این فرآیند شامل مراحل مختلفی از جمله طرح دعوی، ارائه ادله و مستندات، رسیدگی و صدور رای می‌باشد.

جایگاه دادرسی مالیاتی در نظام حقوقی ایران

در نظام حقوقی ایران، دادرسی مالیاتی جایگاهی ویژه دارد. قوانین و مقررات متعددی در خصوص این موضوع وضع شده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: قانون مالیات‌های مستقیم ، قانون مالیات بر ارزش افزوده ، آئین‌نامه اجرایی قانون مالیات‌های مستقیم ، آئین‌نامه اجرایی قانون مالیات بر ارزش افزوده ، قانون تشکیلات و وظایف دیوان عدالت اداری.

مراجع رسیدگی به دعاوی مالیاتی

در حال حاضر، مراجع رسیدگی به دعاوی مالیاتی در دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: مراجع اداری و قضایی. مراجع اداری شامل هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی در سطح استان‌ها و شورای عالی مالیاتی می باشد و همچنین مراجع قضایی دیوان عدالت اداری است.

اهمیت رعایت اصول و قواعد دادرسی در دعاوی مالیاتی

رعایت اصول و قواعد دادرسی در دعاوی مالیاتی از جهات متعددی حائز اهمیت است:

1. تضمین عدالت و انصاف: رعایت اصول دادرسی مانند اصل برائت، حق دفاع و علنی بودن دادرسی، منجر به تضمین عدالت و انصاف در رسیدگی به دعاوی مالیاتی می‌شود.
   • اصل برائت: بر اساس این اصل، تا زمانی که جرم یا تخلفی اثبات نشده، فرد بی گناه محسوب می‌شود. در دعاوی مالیاتی نیز، بار اثبات بر عهده سازمان امور مالیاتی است و مودی تا زمانی که خلاف آن اثبات نشده، بی گناه محسوب می‌شود.
   • حق دفاع: مودیان مالیاتی حق دارند از خود در برابر اتهامات واهی دفاع کنند. این حق شامل دسترسی به وکیل یا مشاور حقوقی، ارائه ادله و مستندات و شرکت در جلسات رسیدگی است.
   • علنی بودن دادرسی: علنی بودن دادرسی به این معناست که جلسات رسیدگی به دعاوی مالیاتی به طور علنی برگزار می‌شود و مودیان و سایر اشخاص ذینفع می‌توانند در آن حضور داشته باشند.
2. افزایش اعتماد عمومی: رعایت قواعد و مقررات قانونی در دادرسی مالیاتی، اعتماد عمومی به نظام مالیاتی کشور را افزایش می‌دهد.
3. جلوگیری از تضییع حقوق مودیان: رعایت اصول دادرسی، از تضییع حقوق مودیان مالیاتی در فرآیند رسیدگی به دعاوی جلوگیری می‌کند.
4. ایجاد وحدت رویه قضایی: وجود قوانین و مقررات مدون و همچنین مراجع تخصصی رسیدگی به دعاوی مالیاتی، به ایجاد وحدت رویه قضایی در این زمینه کمک می‌کند.
5. تسهیل و تسریع در رسیدگی به دعاوی: رعایت قواعد و تشریفات قانونی، به تسهیل و تسریع در رسیدگی به دعاوی مالیاتی کمک می‌کند.
6. کاهش هزینه‌ها: رعایت اصول دادرسی، از جمله ارائه دادخواست به صورت الکترونیکی، می‌تواند به کاهش هزینه‌های دعاوی مالیاتی برای مودیان کمک کند.
7. افزایش تمکین مودیان: رعایت عدالت و انصاف در دادرسی مالیاتی، تمکین مودیان از قوانین مالیاتی را افزایش می‌دهد.
8. توسعه اقتصادی: وجود یک نظام دادرسی مالیاتی کارآمد و عادلانه، به توسعه اقتصادی کشور کمک می‌کند.

چالش ها و راهکارهای بهبود دادرسی مالیاتی

محدودیت های تجدید نظر و فرجام خواهی در دعاوی مالیاتی

استفاده از فناوری اطلاعات در روند دادرسی مالیاتی

راهکارهای پیشنهادی برای ارتقای کیفیت دادرسی مالیاتی

• اصلاح قوانین و مقررات مربوط به دادرسی مالیاتی
• آموزش تخصصی قضات و کارشناسان مراجع رسیدگی به دعاوی مالیاتی
• استفاده از فناوری اطلاعات در فرآیند دادرسی مالیاتی
• ترویج فرهنگ قانونمداری و احترام به حقوق مودیان
• افزایش نظارت بر عملکرد مراجع رسیدگی به دعاوی مالیاتی