7 - بخشنامه شماره 22736/90 مورخ 04/02/1390 ; اصول 18 گانه براي اثربخشي نظام بيمه سپرده‌ها

شماره: 90-22736
تاریخ: ۱۳۹۰/۰۲/۰۴ 

جهت اطلاع مدیران عامل بانکهای دولتی و غیر دولتی شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه ارسال گردید.
با سلام
احتراماً همانطور که استحضار دارند امروزه بانکها و موسسات سپرده پذیر در سرتاسر جهان به دلایل مختلف چون بحران مالی افزایش مخاطرات اقتصادی و سیاسی و غیره با احتمال هجوم ناگهانی سپرده گذاران برای برداشت سپرده ها مواجه میشوند بانکها اغلب وجوهی را که در قالب سپرده از سپرده گذاران دریافت میکنند به صورت وام و یا تسهیلات در اختیار دیگران قرار میدهند اما در شرایطی که تمام یا قسمت اعظم سپرده ها از سوی سپرده گذاران مورد مطالبه قرار گیرد، «هجوم بانکی» می تواند به ورشکستگی بانک بیانجامد ورشکستگی بانک نیز موجب میشود که بسیاری از سپرده گذاران بخشی و یا تمام پس انداز خود را از دست بدهند حال چنانچه این وضعیت به دلایل مختلف به سایر بانک ها نیز تسری یابد موجب بروز بحران بانکی سیستمی یا نظام مند شده و ثبات تمامی بانکها و به تبع آن نظام مالی یک کشور را با مخاطرات جدی مواجه می سازد. به این دلیل که بانکها به طور بالقوه در معرض طیف وسیعی از اتفاقات مخاطره آمیز مانند آنچه که پیش از این بدان اشاره شد میباشند دولت و بطور کلی ، مجموعه حاکمیت در هر کشوری علاوه بر تلاش برای کاهش این مخاطرات به منظور کاهش ضرر و زیان وارده به سپرده گذاران در صورت ورشکستگی بانک و جلوگیری از به وجود آمدن بحران بانکی سیستمی اقدام به راه اندازی نظامی تحت عنوان نظام بیمه ضمانت سپرده ها مینماید در عمل اهداف نظامهای بیمه ضمانت سپرده ها در هر کشور با سایر کشورها متفاوت میباشد و به همین سبب نیز سطح پوشش بیمه (ضمانت) سپرده ها در Bank Run Systemic crisis  برخی کشورها کامل یا بسیار وسیع بوده در حالی که در برخی دیگر سطح پوشش بیمه (ضمانت) سپرده ها محدود تر میباشد اما به طور عام هدف نظامهای بیمه ضمانت سپرده در هر کشوری عبارت است از کمک به افزایش ثبات نظام مالی آن کشور و حمایت از سپرده گذاران خرد و کوچک در مقابل ضرر و زیان در جریان ورشکستگی یک بانک نظام بیمه ضمانت سپرده ها میتواند در مواقع حساس اضطراب سپرده گذار را کاهش داده و از بروز پدیده «هجوم» بانکی تا حد زیادی پیشگیری نماید.
مجموعه پیش رو ترجمه سندی است که از سوی کمیته نظارت بر بانکداری بال ۳ منتشر شده است. اصول مطروحه در این سند به سیاست گذاران اقتصادی و پولی کمک میکند که با مسائل مختلفی که برای ایجاد سیستم بیمه ضمانت سپرده توجه به آنها ضروری است آشنا شوند این سند به معرفی و تشریح اصول اساسی برای کشورهایی میپردازد که قصد راه اندازی و یا اصلاح نظام های بیمه (ضمانت) سپرده را دارند. این سند بر مبنای تحقیقات انجام شده در انجمن بین المللی موسسات بیمه سپرده و کشورهای عضو آن و با همکاری کمیته نظارت بر بانکداری بال منتشر شده است. این اصول با هدف ارتقای اثر بخشی نظامهای بیمه ضمانت سپرده و برای اجرا در کشورهای مختلف با شرایط امکانات و ساختارهای متفاوت طراحی شده است. این اصول همچنین چارچوبی اختیاری برای رویه های مورد استفاده در یک نظام بیمه (ضمانت سپرده موثر ارائه میکند این اصول به گونه ای نیستند که تمامی نیازها و شرایط هر نظام بانکی را جوابگو باشند از این رو شرایط خاص هر کشور باید به طور متناسب و در جهت پیشبرد اهداف و الزامات نظام بیمه ضمانت سپرده در قوانین جاری همان کشور منظور شود. با توجه به اهمیت این موضوع و لزوم ایجاد نهادی برای ضمانت سپرده های مردم مجلس محترم شورای اسلامی در ماده ۹۵ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را مکلف نموده است تا نسبت به ایجاد صندوق ضمانت سپرده ها در کشور حداکثر تا پایان سال اول برنامه اقدام نماید در همین رابطه مقدمات پیاده سازی نظام ضمانت سپرده ها در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در دست تهیه بوده و در آینده نزدیک تاسیس و شروع Basel committee on Banking Supervision (www.bis.org) International Association of Deposit Insurers (www.iadi.com) ۲ به فعالیت صندوق ضمانت سپرده ها جهت اطلاع و اتخاذ اقدامات لازم به شبکه بانکی کشور و عموم مردم اعلام خواهد گردید. اصول اساسی ۱۸ گانه برای اثر بخشی نظامهای بیمه سپرده ها که بصورت مشترک توسط دو نهاد سیاستگذار پرنفوذ در این امر مهم کمیته نظارت بر بانکداری بال و انجمن بین المللی موسسات بیمه سپرده تهیه و تدوین شده به نحو روشن و شفاف تصویری از وظایف و اختیارات یک نظام ایده آل بیمه (ضمانت) سپرده ها ارائه میدهد لذا مطالعه آن به تمامی دست اندرکاران و فعالان بازار پول و بانک توصیه می گردد.

اداره مطالعات و مقررات بانکی
امیرحسین امین آزاد