دادرسی مالیاتی چیست؟ راهنمای جامع و کاربردی برای مودیان مالیاتی

دادرسی مالیاتی، یکی از مهم‌ترین و شاید چالش‌برانگیزترین مراحل در نظام مالیاتی کشور است. این فرآیند، شامل مجموعه‌ای از اقدامات قانونی و حقوقی است که در صورت بروز اختلاف بین مودیان مالیاتی (افراد حقیقی یا حقوقی) و سازمان امور مالیاتی، برای حل و فصل این اختلافات طی می‌شود. رسیدگی به این اختلافات تحت نظارت اداره دادرسی سازمان امور مالیاتی کشور انجام می شود.

اهمیت آشنایی با دادرسی مالیاتی برای هر مودی، چه کسب‌وکارهای کوچک و چه شرکت‌های بزرگ، غیرقابل انکار است. چرا که ناآگاهی از قوانین و مقررات مالیاتی، می‌تواند منجر به مشکلات جدی و تحمیل هزینه‌های گزاف شود و یا گاها از توافقات بیهوده جلوگیری شود. در این مقاله، به زبانی ساده و قابل فهم، به بررسی ابعاد مختلف دادرسی مالیاتی می‌پردازیم. از تعریف و مفاهیم اولیه گرفته تا مراحل مختلف دادرسی، مراجع صالح برای رسیدگی، و نکات کلیدی برای موفقیت در این فرآیند.

تعریف دادرسی مالیاتی

دادرسی مالیاتی، به مجموعه اقدامات و مراحل قانونی گفته می‌شود که برای حل و فصل اختلافات مالیاتی بین مودیان و سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود. این اختلافات ممکن است در مورد تشخیص مالیات، مطالبه مالیات، استرداد مالیات، بخشودگی جرائم مالیاتی و... باشد. هدف اصلی از دادرسی مالیاتی، احقاق حقوق مودیان و سازمان امور مالیاتی، و برقراری عدالت مالیاتی است.

مبنای قانونی دادرسی مالیاتی

قوانین و مقررات مرتبط با دادرسی مالیاتی، در قانون مالیات های مستقیم و دستورالعمل دادرسی مالیاتی پیش بینی شده است. البته در این خصوص نیز احکامی در قانون ارزش افزوده و همچنین بخشنامه ها و دستورالعمل ها نیز مطرح شده است. بنابراین برای شروع فرایند دادرسی مالیاتی نگاه ما به رفرنس هایی است که مطرح کردیم و براساس آنها فرایند دادرسی مالیاتی را شروع و پیگیری میکنیم.

مراحل دادرسی مالیاتی

اولین مرحله شروع دادرسی مالیاتی اعتراض به برگ تشخیص مالیات است. بعد از فرایند رسیدگی مالیاتی ممیز مالیاتی برای مودی برگ تشخیص صادر می کند و در صورتیکه مورد قبول مودی واقع نشود به آن اعتراض می کند. در این اینجا فرایند دادرسی مالیاتی اغاز شده است. برخی شروع فرایند دادرسی مالیاتی را از ارجاع پرونده به هیات های حل اختلاف پیش بینی کرده اند اما این مورد صراحتا در قوانین و مقررات مالیاتی پیش بینی نشده است و در این زمینه جای اختلاف نظر می باشد.

پروسه دادرسی مالیاتی، معمولاً شامل مراحل زیر است:

• تشخیص مالیات: این مرحله توسط مأموران مالیاتی انجام می‌شود و شامل بررسی اظهارنامه مالیاتی مودی، اسناد و مدارک مالی، و در صورت لزوم، انجام تحقیقات میدانی است که این موارد در فرایند رسدیگی مالیاتی انجام می شود.
• ابلاغ برگ تشخیص مالیات: پس از صدور برگ تشخیص مالیات، برگ تشخیص مالیات به مودی ابلاغ می‌شود. در این برگ، میزان مالیات تشخیص داده شده، مبلغ مالیات، جرائم و... ذکر شده است.
• اعتراض به برگ تشخیص مالیات: در صورت عدم موافقت مودی با برگ تشخیص، وی می‌تواند ظرف مهلت مقرر، به این برگ اعتراض کند.
• رسیدگی به اعتراض در هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی: اعتراض مودی به برگ تشخیص، در هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. این هیئت‌ها، به صورت مستقل و بی‌طرف تحت نظارت اداره دادرسی عمل می‌کنند.
• صدور رأی هیئت حل اختلاف مالیاتی: پس از بررسی اعتراض و مدارک ارائه شده، هیئت حل اختلاف مالیاتی رأی خود را صادر می‌کند. این رأی می‌تواند به نفع مودی یا سازمان امور مالیاتی باشد.
• اعتراض به رأی هیئت حل اختلاف: در صورت عدم موافقت هر یک از طرفین (سازمان مالیاتی یا مودی) به رأی هیئت حل اختلاف، می‌توانند به در مراجع دیگر اعتراض خود را ثبت کنند.

مراجع صالح برای رسیدگی به دعاوی مالیاتی

مراجع صالح و دارای صلاحیت قانونی برای رسیدگی به دعاوی مالیاتی و پیگیری فرایند دادرسی عبارتند از:

1. مراجع درون سازمانی: این مراجع در قانون مالیات های مستقیم پیش بینی شده اند که میتوان به هیات بدوی موضوع ماده 244، هیات حل اختلاف تجدید نظر موضوع ماده 247 قانون مالیات، هیات ماده 216 قانون مالیات، هیات تبصره ماده 157، هیات ماده 165، شورای عالی مالیاتی و دیگر هیات های حل اختلاف که در قانون مالیات های مستقیم پیش بینی شده است ارجاع داد. در دوره دادرسی مالیاتی می توانید فرایند بیش از 14 هیات های حل اختلاف مالیاتی را بصورت کامل آموزش ببینید.
2. مراجع برون سازمانی: این مراجع صلاحیت ورود به فرایند دادرسی مالیاتی را دارند اما در ساختار و حاکمیت اداره دادرسی سازمان امور مالیاتی کشور نیستند. برای این موارد می توان به هیات ماده 251 مکرر وزیر اقتصاد و دیوان عدالت اداری اشاره نمود که هر کدام احکام مفصلی دارند. برای ارجاع پرونده به دیوان عدالت اداری باید براساس احکام قانون دیوان عدالت اداری اقدام شود.

نکات کلیدی برای موفقیت در دادرسی مالیاتی

برای افزایش شانس موفقیت در دادرسی مالیاتی، به نکات زیر توجه کنید:

مشاوره یا وکیل یا کارشناس مالیاتی: در صورت بروز هرگونه اختلاف مالیاتی، بهتر است با یک وکیل مالیاتی یا کارشناس مالیاتی مشورت کنید.
جمع‌آوری مدارک و مستندات: مدارک و مستندات کافی و معتبر، نقش مهمی در اثبات ادعاهای شما در دادرسی مالیاتی دارند.
رعایت مهلت‌های قانونی: مهلت‌های قانونی برای اعتراض به برگ تشخیص، ارائه لایحه دفاعیه و... را به دقت رعایت کنید.
حضور فعال در جلسات رسیدگی: در جلسات رسیدگی به اعتراض، حضور فعال داشته باشید و به سوالات هیئت با دقت پاسخ دهید.

جمع‌بندی
دادرسی مالیاتی، فرآیندی پیچیده و حساس است که نیازمند آگاهی از قوانین و مقررات مالیاتی، و همچنین تجربه و تخصص کافی است. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، می‌توانید شانس موفقیت خود را در این فرآیند افزایش دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر و تخصصی‌تر در مورد دادرسی مالیاتی، می‌توانید در دوره‌های آموزشی تخصصی شرکت کنید. این دوره‌ها، به شما کمک می‌کنند تا با تسلط کامل بر قوانین و مقررات، از حقوق خود در برابر سازمان امور مالیاتی دفاع کنید.