استانداردهای حسابداری بخش عمومی (دولتی)
افشای اطلاعات اشخاص وابسته (استاندارد 11)
آخرین اصلاحات: 1403/09/03
استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره ١١
افشای اطلاعات اشخاص وابسته
| ردیف | فهرست مندرجات | شماره بند |
|---|---|---|
| 0 | هدف | ١ |
| 1 | دامنه کاربرد | ٢ |
| 2 | تعاریف | ٣ |
| 3 | موضوعات اصلی در مورد اشخاص وابسته | ١٢ - ٤ |
| 4 | افشا | ٢٢ - ١٣ |
| 5 | تاریخ اجرا | ٢٣ |
هدف
١ . هدف این استاندارد، تعیین الزامات افشای وجود روابط واحد گزارشگر با اشخاص وابسته در صورت وجود کنترل، و افشای اطلاعات دربـاره معـاملات بـین واحــد گزارشـگر و اشخاص وابسته با شرایط خاص است. موضوعات اصلی در افشـای اطلاعـات در مـورد اشخاص وابسته عبارت از تشخیص اشخاص وابسته و تعیین افشای لازم درباره معـاملات واحد گزارشگر با آن اشخاص می‌باشد.
دامنه کاربرد
٢ . این استاندارد باید در موارد زیر بکار گرفته شود:
الف. تشخیص روابط وابستگی و معاملات با اشخاص وابسته؛
ب . تشخیص مانده حسابهاي فیمابین واحد گزارشگر و اشخاص وابسته آن؛
پ . تشخیص شرایطی که افشـای مـوارد منـدرج در بنـدهای ” الـف“ و ” ب“ الزامی می‌شود؛ و
ت . تعیین افشای لازم درباره موارد مندرج در بندهای ” الف“ و ” ب.“
تعاریف
٣ . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است :
•جبران خدمت مدیران اصلی: هرگونه مابه ازا و مزایـاي مسـتقیم یـا غیرمسـتقیم پرداختـی (نقدی و غیرنقدی) توسط واحد گزارشگر به مدیران اصلی بابت خدمات ارائه شده به عنوان عضوی از ارکان اداره کننده یا کارمند واحد گزارشگر.
•خویشاوندان نزدیک: خویشاوند نسبی و سببی فرد که انتظار مـی رود در معاملـه بـا واحـد گزارشگر، وی را تحت نفوذ قرار دهـد یـا تحـت نفـوذ وی واقـع شـود کـه‌معمـولا شـامل خویشاوندان نسبی و سببی طبقه اول تا سوم است.
•سرپرستی: نظارت بر فعالیتهای یک واحد گزارشگر همراه با اختیـار و مسـئولیت کنتـرل یـا اعمال نفوذ قابل ملاحظه بر تصمیمات مالی و عملیاتی واحد مزبور.
افشای اطلاعات اشخاص وابسته
•شخص وابسته : یک شخص در صورتی وابسته به واحد گزارشگر است که :
الف. به‌طور مستقیم، یا غیرمستقیم از طریق یک یا چند واسطه :
١ . واحد گزارشگر را کنترل کند، یا توسط واحد گزارشگر کنترل شود، یا با آن تحـت کنترل یک واحد دیگر قرار داشته باشد (شامل واحدهاي کنترل کننده، واحدهای تحت کنترل و واحدهای تحت کنترل مشترك) ،
٢. بر واحد گزارشگر نفوذ قابل ملاحظه داشته باشد؛ یا
٣. بر واحد گزارشگر کنترل مشترك داشته باشد؛
ب. تحت نفوذ قابـل ملاحظـه واحــد گزارشـگر باشـد؛ (طبـق اسـتاندارد مربـوط بـه سرمایه‌گذاري در واحـدهاي وابسته)
پ . مشارکت خاص واحد گزارشگر؛
ت . از مدیران اصلی واحد گزارشگر یا واحد کنترل کننده آن باشد،
ث . خویشاوند نزدیک اشخاص اشاره شده در بندهای ” الف“ یا ” ت“ باشد؛
ج . توسط اشخاص اشاره شده در بندهای ” ت“ یا ” ث “ کنترل می شـود، تحـت کنتـرل مشترك یا نفوذ قابل ملاحظه آنان است و یا اینکه سهم قابل ملاحظـه‌ای از حـق رأی
آن به طور مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار ایشان باشد؛
چ . طرح بازنشستگی خاص کارکنان واحد گزارشگر یا طرح بازنشستگی خـاص کارکنـان اشخاص وابسته به آن و همچنین واحدهاي گزارشگر تحت کنترل ایـن گونـه طرحهـا باشد.
•کنترل: توانایی راهبری سیاستهای مالی و عملیاتی و استفاده از منـابع یـک واحـد بـه منظـور دستیابی به اهداف مورد نظر.
•کنترل مشترك: مشارکت در کنترل یک فعالیت به موجب یک توافق قراردادی.
•مدیران اصلی: کلیه مسئولین یا اعضای ارکان اداره کننده واحد گزارشگر که به طور موظـف یا غیرموظف اختیار و مسئولیت برنامه ریزی، هدایت و کنترل فعالیتهـای واحـد گزارشـگر را به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عهده دارند. از جمله وزیر، رئـیس واحـد، معـاون، اعضـای هیئت امنا، مدیران ارشد اجرایی و یا مشاوران کلیدی آنها.
•معامله با شخص وابسته: انتقال منابع یا تعهدات بین اشخاص وابسته صرف نظر از مطالبـه یـا عدم مطالبه بهای آن.
•نفوذ قابل ملاحظه: توانایی مشارکت در تصمیم گیـريهـای مربـوط بـه سیاسـتهای مـالی و عملیاتی واحد گزارشگر، ولی نه در حد کنترل سیاستهای مزبور. بـه طـور مثـال، مـوارد زیـر به تنهایی یا در مجموع ممکن است بیانگر وجود نفوذ قابل ملاحظه باشد:
الف. عضویت در ارکان اداره کننده ؛
ب . مشارکت در فرایند سیاست‌گذاری؛
پ . انجام معاملات عمده بین واحدهاي درون یک گروه گزارشگر؛
ت . تبادل کارکنان رده مدیریت
ث. وابستگی به اطلاعات فنی؛
ج. حق مالکیت؛
چ . قانون؛ یا
ح . قرارداد اعطای حق‌الامتیاز.
موضوعات اصلی در مورد اشخاص وابسته
٤ . در ارزیابی هرگونه رابطه احتمالی با اشخاص وابسته، به محتوای رابطه و نه‌صـرفا شـکل قانونی آن توجه می‌شود.
٥ . روابط با شخص وابسته زمانی ممکن است رخ دهد که یک شخص، مسئول اصلی یا عضو ارکان اداره کننده بوده یا در تصمیمات مالی و عملیاتی واحـد گزارشگر مشـارکت داشـته باشد. رابطه با اشخاص وابسته ممکن است از طریق روابط عملیاتی برون سـازمانی میـان واحد گزارشگر و شخص وابسته نیز ایجاد شود. اغلب، چنین روابطی مستلزم درجـه‌ای از وابستگی خدماتی و اقتصادی خواهد بود.
٦ . در بخش عمومی ممکن است به فرد یا واحدی مسئولیت سرپرستی یک واحـد گزارشـگر محول شود، که این مسئولیت نفوذ قابل ملاحظه، اما نـه کنتـرل، بـر تصـمیمات مـالی و عملیاتی واحد گزارشگر را به دنبال داشته باشد.
٧ . طبق مفاد این استاندارد، اشخاص زیر لزوما اشخاص وابسته نیستند:
الف. دو واحـد گزارشگرصرفا به واسطه داشتن مدیر اصلی مشترک؛ و
ﺏ.دو شریک خاص صرفا به واسطه داشتن کنترل مشترک بر یک مشارکت خاص.
٨. در این استاندارد اشخاص زیر وابسته محسوب نمی‌شوند:
الف. تأمین‌کنندگان منابع مالی، اتحادیه ها و شوراهای کارگری‌صرفا به واسطه معـاملات عادی با واحد گزارشگر (حتی اگر بتوانند آزادی عمل واحد گزارشگر را محدود یا در فرآیند تصمیم‌گیری آن مشارکت کنند)؛ و
ب . یک مشتری، عرضه کننده، صاحب حق الامتیاز و توزیع کننـده منحصـر بـه فـرد یـا نمایندگی‌هایی که واحد گزارشگر حجم قابل ملاحظه ای از معاملات خود را با آنها انجام می‌دهد، هرگاه رابطه صرفاً به وابستگی اقتصادی منجر شده باشد.
٩ . به دلایل زیر روابط با اشخاص وابسته در بخش عمومی وجود دارد:
الف. دستگاههای اجرایی تحت سرپرستی کلی دولت جهت دستیابی به سیاستهای از پیش تعیین‌شده با یکدیگر به فعالیت می‌پردازند؛
ب . دستگاههای اجرایی برای ایفای مسئولیتها و دستیابی به اهدافشان‌معمولا فعالیتهـای خود را از طریق واحدهای تحت کنترل و واحدهایی که بر آنها نفوذ قابل ملاحظـه دارند، انجام می‌دهند؛ و
پ . وزیران یا سایر اعضای منتخب یا منتصب دولت و مدیران ارشد قادر به اعمال نفوذ قابل ملاحظه بر عملیات دستگاههای اجرایی هستند.
١٠ . رابطه با شخص وابسته می تواند بر وضعیت مـالی، تغییـرات در وضـعیت مـالی و تـوان ارائه خدمات واحد گزارشگر تأثیر داشته باشد. اشخاص وابسـته ممکـن اسـت معـاملات خاصی انجام دهند که بین اشخاص غیر وابسته معمول نیسـت. بـرای مثـال، دسـتگاههای اجرایی می توانند کالاها و خدمات خود را به قیمت یا شرایطی متفاوت، به دستگاه اجرایی دیگر ارائه کنند. همچنین مبالغ معاملات بین اشخاص وابسته ممکن است با مبـالغ مشـابه بین اشخاص غیر وابسته یکسان نباشد.
١١ . وضعیت مالی، تغییرات در وضعیت مالی و توان ارائه خـدمات واحــد گزارشـگر مـی‌توانـد تحت تأثیر رابطه با اشخاص وابسته واقع شود، حتی اگر معامله‌ای با اشخاص وابسته صـورت نگیرد. وجود رابطه به تنهایی ممکن است برای تأثیرگذاری بر معـاملات واحـد گزارشـگر بـا سایر اشخاص کافی باشد. صرف وجود رابطه با اشخاص وابسته می تواند سبب گردد یکـی از دو طرف، به علت نفوذ قابل ملاحظه طرف دیگر، از پرداختن به امری اجتناب کند. برای مثال، ممکن است یک واحد تحت کنترل طبق دستور واحد کنترلکننده از انجام فعالیتهای تحقیـق و توسعه منع شود.
١٢ . به دلایل مذکور، آگاهی از معاملات، مانده حسابهای فیمابین و رابطه با اشـخاص وابسـته ممکن است بر ارزیابی استفاده کنندگان صورتهای مالی از عملیات واحد گزارشگر شـامل ارزیابی ریسک و فرصتهای پیش روی واحد گزارشگر، تأثیر بگذارد.
افشا
١٣ . در ایــن اســتاندارد، افشــای اطلاعــات در مــورد طبقــات خاصــی از اشــخاص وابســته (در مواردی که کنترل وجود دارد) و روابط و معاملات بـا اشـخاص وابسـته‌مخصوصـاً، افشای معاملات واحد گزارشگر با مدیران اصلی و ارکان اداره‌کننده آن و همچنین وامهای پرداختی به آنها، مورد تأکید قرار گرفته است. این امر به منظور حصول اطمینان از ایفـای مسئولیت امانت داری مدیران اصلی و ارکان اداره‌کننده واحد گزارشگر در قبال اختیـارات گسترده آنها در بکارگیری منابع است.
١٤ . استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره ١ با عنوان نحوه ارائه صورتهاي مالی افشای جداگانـه اقلام با اهمیت را الزامی کرده است. اعمال کیفیت اهمیـت در زمینـه معـاملات بـا اشـخاص وابسته، مستلزم ارزیابی مبلغ و یا ماهیت آن است. در قضاوت نسبت به اهمیـت معـاملات بـا اشخاص وابسته، نه‌تنها اهمیت آنها برای واحد گزارشگر، بلکه اهمیت آنها در رابطه با شـخص وابسته طرف معامله نیز باید در موارد زیر مدنظر قرار گیرد:
الف. هنگامی که شخص وابسته طرف معامله، از مدیران اصلی واحد گزارشگر باشد؛ یا
ب . هرگاه شخص وابسته طرف معامله، از خویشاوندان نزدیک شخص مـورد اشـاره در بند ” الف“ باشد؛ یا پ . چنانچه شخص وابسته طرف معامله ، واحد گزارشگر تحت کنتـرل اشـخاص مـورد اشاره در بندهای ” الف“ یا ” ب“ باشد.
١٥ . روابط بین اشخاص وابسته درصورت وجود کنترل باید صرف نظر از انجام یا عدم انجام معاملـه بین آنهـا افشا شـود. این امر شـامل افشـاي نـام هـر یـک از واحـدهاي تحـت کنتـرل، واحـد کنترلکننده میانی، و واحد کنترل کننده نهایی است.
١٦ . اقلام با ماهیت مشابه باید به صورت مجموع افشا شود، مگر اینکه درك آثار معاملات با اشـخاص وابسته بر صورتهای مالی واحـد گزارشگر مستلزم افشای آنها به صورت جداگانه باشد.
١٧ . واحدهای بخش عمومی اغلـب معـاملات گسـترده‌ای بـا یکـدیگر دارنـد کـه عمـدتا بـه بهای تمام شده، کمتر از بهای تمام شده یا رایگان انجام می‌شـود. بـرای مثـال، یـک واحـد گزارشگر دولتی ممکن است تجهیزات اداری را به طور رایگان در اختیـار سـایر واحـدهای گزارشگر قرار دهد یا به عنوان عامل خرید واحدهای دیگر، فعالیت نماید. در برخی مـوارد، ممکن است معاملات میان واحدهای دولتی به مبالغی بیش از بهای تمام شده نیز انجام شود. در هر حال، تمام واحدهای بخش عمومی تحت کنترل مشـترک بـوده و بنـابراین اشـخاص وابسته یکدیگر محسوب می شوند و معاملات میان آنها طبق تعریـف از نـوع معـاملات بـا اشخاص وابسته است. با این وجود، افشای معاملات میان این واحـدها در صـورتی کـه در چارچوب روابط عملیاتی عادی میان آنها باشد و طبق شرایط عادی حاکم بر چنین معاملاتی در شرایط مشابه انجام شود، ضروری نیست. معافیت این معاملات از الزامات افشای بند ١٩ بیانگر این واقعیت است که واحدهای بخش عمومی در جهت دستیابی به اهـداف مشـترکی عمل می‌کنند هر چند دارای نظامهای متفاوتی برای ارائه خدمات باشند. طبق این اسـتاندارد، افشای معاملات با اشخاص وابسته تنها زمانی الزامی است که خـارج از ضـوابط و شـرایط عادی عملیاتی انجام شده باشد.
١٨ . افشای معاملات اشخاص وابسته فیمابین اعضای گروه گزارشگر در صورتهای مالی تلفیقـی ضروری نیست. معاملات درون گروهی با اعضای گروه هنگام تلفیق حذف می‌شوند. لـیکن به دلیل عدم حذف معاملات با واحدهای وابسته ای کـه طبـق روش ارزش ویـژه مـنعکس می‌شوند، افشای این معاملات در قالب معاملات با اشخاص وابسته ضروری است.
١٩ . در صورت انجام معاملات بین اشخاص وابسته، واحد گزارشگر باید حداقل موارد زیر را براي هر طبقه افشا کند:
الف. ماهیت رابطه با اشخاص وابسته؛
ب . نوع معاملات بر حسب طبقات عمده؛
پ . مانده حسابهاي فیمابین از جمله مبالغ پرداختنی و دریافتنی، نحوه تسویه آنها و جزئیات هرگونه تضمین ارائه شده یا دریافت شده؛ و
ت . خلاصه‌اي از شرایط معاملات با اشخاص وابسته و تفاوت آن با معاملات غیراشخاص وابسته.
٢٠ . موارد زیر نمونه‌هایی از معاملاتی است‌که اگر با اشخاص وابسته انجام شود افشا می‌گردد:
الف. ارائه یا دریافت خدمات؛
ﺏ.خرید یا فروش کالا؛
ﭖ.خرید یا فروش داراییهای غیرجاری؛
ﺕ.قراردادهای اجاره؛
ﺙ.قراردادهای نمایندگی؛
ج . انتقال پروژه‌های تحقیق و توسعه؛
چ . قراردادهای حق امتیاز؛
ح . تامین مالی (از جمله وام، تـأمین سـرمایه، هـدایای نقـدی و غیـر نقـدی و سـایر حمایتهای مالی)؛ و
خ . تأمین تضمینها و وثایق.
٢١ . معاملات با اشخاص وابسته‌اساسا در دوره ای افشا می شود کـه صـورتهای مـالی واحـد گزارشگر تحت تأثیر آنها قرار گرفته است. با این حال، در راستای ارائه اطلاعـات مفیـد، افشای اطلاعات درمورد انعقاد قراردادهایی که عمدتا صورتهای مالی دوره هـای آتـی را تحت تأثیر قرار خواهد داد، در دوره انعقاد این گونه قراردادها، ضرورت می‌یابد.
٢٢ . در مورد مدیران اصلی افشای حداقل موارد زیر الزامی است:
الف. تصریح به اینکه جبران خدمات مدیران اصلی در چارچوب ضوابط مصوب حاکم بر واحـد گزارشگر بوده و در صورت وجود تفاوت افشا می‌شود.
ب . جبران خدمات خویشاوندان نزدیک مدیران اصلی طی دوره گزارشگري،
پ. در رابطه با وامهایی که به طور معمول در دسترس اشخاصی غیر از مدیران اصلی نیست و وامهایی که افراد جامعه به طور معمول از در دسترس بودن آن آگاهی ندارند براي هر یک از مدیران اصلی و خویشاوندان نزدیک آنها باید موارد زیر افشا شود:
١ . مبلغ وام دریافتی طی دوره و شرایط بازپرداخت آن،
٢. مبلغ بازپرداخت وام طی دوره،
٣. مانده تمام وامها و دریافتنی‌ها در پایان دوره و
٤ . در صورتی که فرد وام گیرنده، مدیر یا عضوي از ارکان اداره کننده واحد گزارشگر نباشد، ارتباط آن فرد با چنین افرادی.
ت . مدیران اصلی یا اعضای ارکان اداره کننده ممکن است بابت خدمات ارائه شده در مقامی غیر از مدیر یا عضوی از ارکان اداره کننده مبالغی به عنوان پاداش یا جبران خدمت دریافت کنند. این استاندارد افشای این مبالغ را الزامی می‌داند.
تاریخ اجرا
٢٣ . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ فروردین ١٣٩٦ و بعد از آن شروع می‌شود، لازمالاجراست.
اشتراک های پیشنهادی
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
300,000تومان
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
1,000,000تومان