استانداردهای حسابداری ایران
افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر - مصوب ۱۳۹۸ (استاندارد ۴۱)
آخرین اصلاحات: 1403/09/03
استاندارد حسابداری ٤١
افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر (مصوب ١٣٩٨)
| ردیف | فهرست مندرجات | شماره بند |
|---|---|---|
| 0 | هدف | ٤-١ |
| 0-1 | دستیابی به هدف | ٤-٢ |
| 1 | دامنه کاربرد | ٧-٥ |
| 2 | قضاوتها و مفروضات عمده | ١١-٨ |
| 2-1 | وضعیت واحد تجاری سرمایه‌گذاری | ١١ |
| 3 | منافع در واحدهای تجاری فرعی | ٢٢-١٣ |
| 3-1 | سهم دارندگان منافع فاقد حق کنترل از فعالیتها و جریانهای نقدی گروه | ١٥ |
| 3-2 | ماهیت و میزان محدودیتهای عمده | ١٦ |
| 3-3 | ماهیت ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در واحـدهای تجـاری سـاختاریافته تلفیق‌شده | ٢٠-١٧ |
| 3-4 | آثار تغییرات در منافع مالکیت واحد تجاری اصلی در واحد تجاری فرعی کـه منجر به از دست دادن کنترل نمی‌شود | ٢١ |
| 3-5 | آثار از دست دادن کنترل واحد تجاری فرعی طی دوره گزارشگری |
٢٢ |
| 4 | منافع در واحدهای تجاری فرعی تلفیق‌نشده (واحدهای تجاری سرمایه‌گذاری) | ٢٩-٢٣ |
| 5 | منافع در مشارکتها و واحدهای تجاری وابسته | ٣٤-٣٠ |
| 5-1 | ماهیت، میزان و آثار مالی منافع واحـد تجـاری در مشـارکتها و واحـدهای تجـاری وابسته | ٣٣-٣١ |
| 5-2 | ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در مشارکتهای خـاص و واحـدهای تجـاری وابسته | ٣٤ |
| 6 | منافع در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده | ٤٣-٣٥ |
| 6-1 | ماهیت منافع | ٤٠-٣٨ |
| 6-2 | ماهیت ریسکها | ٤٣-٤١ |
| 7 | تاریخ اجرا | ٤٤ |
| 8 | مطابقت با استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی | ٤٥ |
| 9 | پیوستها | |
| 9-1 | پیوست الف: اصطلاحات تعریف‌شده | |
| 9-2 | پیوست ب: رهنمود بکارگیری |
هدف
١. هدف این استاندارد، الزام واحد تجاری به افشای اطلاعاتی است که استفاده کننـدگان صـورتهای مـالی را قـادر بـه ارزیابی موارد زیر کند:
الف. ماهیت منافع آن در واحدهای تجاری دیگر و ریسکهای مرتبط با آن منافع؛ و
ب. آثار آن منافع بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری.
دستیابی به هدف
٢. برای دستیابی به هدف مندرج در بند ١، واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف.قضاوتها و مفروضات عمده‌ای که در تعیین موارد زیر بکار گرفته است:
١. ماهیت منافع آن در واحد تجاری دیگر یا مشارکت دیگر؛
٢ . نوع مشارکتی که در آن منافع دارد (بندهای ٨ تا ١٠)؛
٣. احراز تعریف واحد تجاری سرمایه‌گذاری، در موارد مقتضی (بند ١١)؛ و
ﺏ.اطلاعاتی درباره منافع واحد تجاری در:
١. واحدهای تجاری فرعی (بندهای ١٣ تا ٢٢)؛
٢. مشارکتها و واحدهای تجاری وابسته (بندهای ٣٠ تا ٣٤)؛ و
٣. واحدهای تجاری ساختاریافتـه‌ای که توسـط واحـد تجـاری کنتـرل نمـی‌شـوند (واحـدهای تجـاری ساختاریافته تلفیق‌نشده) (بندهای ٣٥ تا ٤٣).
٣.چنانچه موارد افشای الزامی در این استاندارد به همراه افشاهای مقرر در سایر استانداردهای حسابداری، موجـب دستیابی به هدف مندرج در بند ١ نشود، واحد تجاری باید هرگونه اطلاعات اضافی را که برای دستیابی به ایـن هدف لازم است، افشا کند.
٤. واحد تجاری باید سطح جزئیات مورد نیاز برای دستیابی به هدف افشا و میزان تأکید بر هر یک از الزامات ایـن استاندارد را مورد توجه قرار دهد. واحد تجاری باید موارد افشا را به گونه ای تجمیع یا تفکیک کند که اطلاعات مفید، به دلیل افشای حجم زیادی از جزئیات بی‌اهمیت یا تجمیع اقلام با ویژگیهای متفـاوت، پنهـان نمانـد (بـه بندهای ب٢ تا ب٦ مراجعه شود).
دامنه کاربرد
٥.این استاندارد باید توسط یک واحد تجاری که در هر یک از موارد زیر منافع دارد، بکار گرفته شود:
الف. واحدهای تجاری فرعی
ب. مشارکتها (یعنی عملیات مشترک یا مشارکتهای خاص)
ﭖ.واحدهای تجاری وابسته
ت. واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده.
٦.به استثنای مورد توصیف شده در بند ب١٧، الزامات این استاندارد برای منافع اشـاره شـده در بنـد ٥ کـه طبـق استاندارد حسابداری ٣١ داراییهاي غیرجاري نگهداري شده براي فروش و عملیات متوقف شـده، به عنوان نگهداری‌شده برای فروش یا عملیات متوقف شده طبقه بندی می شود (یا در مجموعه واحد طبقه‌بندی‌شده برای فـروش یـا عملیـات متوقف‌شده قرار می‌گیرد)، کاربرد دارد.
٧. این استاندارد در موارد زیر کاربرد ندارد:
الف. طرحهای مزایای بازنشستگی یا سایر طرحهای مزایای بلندمدت کارکنان که استاندارد حسابداری ٣٣ مزایای بازنشستگی کارکنان در مورد آنها کاربرد دارد.
ﺏ.صورتهای مالی جداگانه واحد تجاری که استاندارد حسابداری ١٨ صورتهاي مالی جداگانه (تجدیدنظرشده ١٣٩٨) در مورد آنها کاربرد دارد. با وجود این:
١. اگر واحد تجاری در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده منافعی داشـته باشـد و صـورتهای مالی جداگانه را به عنوان تنها صورتهای مالی خود تهیه کند، باید الزامات بندهای ٣٥ تـا ٤٣ را در تهیه صورتهای مالی جداگانه بکار گیرد.
٢. یک واحد تجاری سرمایه گذاری که در صورتهای مالی آن، تمام واحدهای تجاری فرعی طبق بنـد ٣٣ استاندارد حسابداری ٣٩ صورتهاي مالی تلفیقی (مصوب ١٣٩٨) به ارزش منصـفانه انـدازه‌گیـری می شوند و تغییرات ارزش منصفانه در سود یا زیان دوره منعکس مـی‌گـردد، بایـد مـوارد افشـای الزامی مرتبط با واحدهای تجاری سرمایه‌گذاری طبق این استاندارد را ارائه کند.
ﭖ.منافع یک واحد تجاری که در مشارکت سهیم است اما کنترل مشترک بر آن ندارد؛ مگر اینکه آن منافع منجر به نفوذ قابل ملاحظه در توافق شود یا منافعی در واحد تجاری ساختاریافته باشد.
ﺕ.منافع در واحد تجاری دیگر که طبق استاندارد حسابداری ١٥ حسابداري سرمایه‌گذاریها به حساب منظور می‌شود. با وجود این، واحد تجاری باید این استاندارد را در موارد زیر بکار گیرد:
هرگاه آن منافع، منافع در واحد تجاری وابسته یـا مشـارکت خـاص باشـد کـه طبـق اسـتاندارد حسابداری ٢٠ سرمایه گذاري در واحدهاي تجـاري وابسـته و مشـارکتهاي خـاص (تجدیدنظرشـده ١٣٩٨)، بـه ارزش منصفانه اندازه‌گیری می‌شود و تغییـرات ارزش منصـفانه در سـود یـا زیـان دوره مـنعکس می‌گردد؛ یا هرگاه آن منافع، منافع در یک واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده باشد.
قضاوتها و مفروضات عمده
واحد تجاری باید اطلاعاتی درباره قضاوتها و مفروضات عمده (و تغییر در آن قضاوتها و مفروضـات) مـورد اسـتفاده براي تعیین موارد زیر را افشا کند:
الف. اینکه بر واحد تجاری دیگر، یعنی واحد تجاری سرمایه پذیرتشریح شده در بند های ٧ و ٨ استاندارد حسابداری ٣٩ (مصوب ١٣٩٨)، کنترل دارد یا خیر؛
ب.اینکه کنترل مشترك بر یک توافق، یا نفوذ قابل ملاحظه در واحد تجاری دیگر دارد یا خیر؛ و
پ.نوع مشارکت (یعنی عملیات مشترك یا مشارکت خاص) هنگامی که مشـارکت از طریـق شخصـیت جداگانـه سازماندهی شده باشد.
٩. قضاوتها و مفروضات عمده افشاشده طبق بند ٨، شامل قضاوتها و مفروضاتی است که اگـر واقعیتهـا و شـرایط به‌گونه‌ای تغییر کند که نتیجه‌گیری واحد تجاری درباره وجود کنترل، کنترل مشترک یا نفوذ قابل ملاحظـه، طـی دوره گزارشگری تغییر کند، توسط واحد تجاری انجام می‌شود.
١٠ . به منظور رعایت الزامات بند ٨، واحد تجاری باید، برای مثال، قضاوتها و مفروضات عمده‌ای را که برای تعیـین موارد زیر استفاده کرده است، افشا کند:
الف. نداشتن کنترل بر واحد تجاری دیگر علیرغم دارا بودن بیش از نصف حق رأی آن واحد تجاری دیگر.
ﺏ.کنترل واحد تجاری دیگر علیرغم دارا بودن کمتر از نصف حق رأی آن واحد تجاری دیگر.
ﭖ.نماینده یا اصیل بودن (به بندهای ب٥٨ تا ب٧٢ استاندارد حسابداری ٣٩ (مصوب ١٣٩٨) مراجعه شود).
ﺕ.نداشتن نفوذ قابل ملاحظه علیرغم دارا بودن حداقل ٢٠ درصد حق رأی آن واحد تجاری دیگر.
ﺙ.نفوذ قابل ملاحظه در واحد تجاری دیگر علیرغم داشتن کمتر از ٢٠ درصد حق رأی آن واحد تجاری دیگر.
وضعیت واحد تجاری سرمایه‌گذاری
هرگاه واحد تجاری اصلی، طبق بند ٢٩ استاندارد حسابداري ٣٩ (مصوب ١٣٩٨) به این نتیجه برسد که یک واحد تجاری سرمایه گذاري است، باید اطلاعاتی درباره قضاوتها و مفروضات عمده مورد استفاده براي تعیین اینکه یک واحد تجـاری سرمایه گذاري محسوب می‌شود را افشا کند. اگر واحد تجاري مزبور، از یک یا چنـد ویژگـی معمـول واحـدهاي تجـاری سرمایه گذاري برخوردار نباشد (به بند ٣٠ استاندارد حسابداری ٣٩ (مصوب ١٣٩٨) مراجعه شود)، باید دلایـل خـود در خصوص اینکه با وجود این شرایط همچنان واحد تجاری سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود را افشا کند.
١٢ . هرگاه یک واحد تجاری، به واحد تجاری سرمایه‌گذاری تبدیل شود یا شرایط واحد تجاری سرمایه‌گـذاری را از دست بدهد، باید تغییر در وضعیت واحد تجاری سرمایه‌گذاری و دلایل تغییر را افشا کند. افزون بـر ایـن، یـک واحد تجاری که به واحد تجاری سرمایه‌گذاری تبدیل می شود، باید اثر این تغییر وضعیت را بر صورتهای مـالی دوره مورد گزارش، به شرح زیر افشا نماید:
الف. کل ارزش منصفانه واحدهای تجاری فرعی که شرایط تلفیق شدن را از دست می‌دهند، در تاریخ تغییر وضعیت؛
ﺏ.کل سود یا زیان، در صورت وجود، که طبق بند ب١٢١ استاندارد حسابداری ٣٩ (مصوب ١٣٩٨) محاسبه می‌شود؛ و
ﭖ.قلم (اقلام) اصلی صورت سود و زیان که سود یا زیان مورد نظر در آن شناسایی می شود (در صورتی که جداگانه ارائه نشده باشد).
منافع در واحدهای تجاری فرعی
١٣ . واحد تجاری باید اطلاعاتی افشا کند که برای استفاده کنندگان صورتهای مالی تلفیقی، موارد زیر امکانپذیر شود:
الف. درك:
١. ترکیب گروه؛ و
٢. سهم دارندگان منافع فاقد حق کنترل از فعالیتها و جریانهای نقدی گروه (بند ١٥)؛ و
ب.ارزیابی:
١. ماهیت و میزان محدودیتهای عمده مربوط به توانایی واحد تجاری برای دسترسی بـه، یـا اسـتفاده از، داراییهای گروه و تسویه بدهیهای گروه (بند ١٦)؛
٢. ماهیت ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌شده و تغییر در آن ریسکها (بندهاي ١٧ تا ٢٠)؛
آثار تغییر در منافع مالکیت واحد تجاری در واحد تجاری فرعـی کـه منجـر بـه از دسـت دادن کنتـرل نمی‌شود (بند ٢١)؛ و آثار از دست دادن کنترل یک واحد تجاری فرعی طی دوره گزارشگری (بند ٢٢).
١٤ . زمانی که تاریخ یا دوره صورتهای مالی واحد تجاری فرعی که در تهیه صورتهای مالی تلفیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد با تاریخ یا دوره صورتهای مالی تلفیقی تفاوت داشته باشـد (بـه بنـدهـای ب١١٣ و ب١١٤ اسـتاندارد حسابداری ٣٩ مراجعه شود)، واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف.تاریخ پایان دوره گزارشگری صورتهای مالی واحد تجاری فرعی مزبور؛ و
ﺏ.دلیل استفاده از تاریخ یا دوره متفاوت.
سهم دارندگان منافع فاقد حق کنترل از فعالیتها و جریانهای نقدی گروه
١٥. واحد تجاری باید برای هر یک از واحدهای تجاری فرعی خود که منافع فاقد حـق کنتـرل آنهـا بـرای واحـد گزارشگر بااهمیت است، موارد زیر را افشا کند:
الف. نام واحد تجاری فرعی.
ﺏ.محل اصلی فعالیت تجاری واحد تجاری فرعی (و کشور محل تأسیس آن، چنانچه متفاوت از محل اصلی فعالیت تجاری باشد).
ﭖ.نسبت منافع مالکیت دارندگان منافع فاقد حق کنترل.
ﺕ.نسبت حق رأی دارندگان منافع فاقد حق کنترل، در صورتی که با نسبت منافع مالکیت آنها تفاوت داشته باشد.
ﺙ.سود یا زیان دوره که طی دوره گزارشگری به منافع فاقد حق کنترل واحد تجاری فرعی تخصیص یافته است.
ﺝ.منافع فاقد حق کنترل انباشته واحد تجاری فرعی در پایان دوره گزارشگری.
چ.خلاصه اطلاعات مالی درباره واحد تجاری فرعی (به بند ب١٠ مراجعه شود).
ماهیت و میزان محدودیتهای عمده
١٦ . واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. محدودیتهای عمده (برای مثال، محدودیتهای قانونی، قراردادی و نظارتی) مربوط به توانایی واحد تجاری برای دسترسی به، یا استفاده از، داراییهای گروه و تسویه بدهیهای گروه، مانند:
١ . مواردی که توانایی واحد تجاری اصلی یا واحدهای تجاری فرعی آن را برای انتقال نقد یـا سـایر داراییها به (یا از) دیگر واحدهای تجاری گروه محدود می‌کند.
٢. تضمینها یا سایر الزاماتی که می‌تواند پرداخت سودهای تقسیمی و سایر ستانده‌های مالکانه یا اعطـا یا بازپرداخت وام را به (یا توسط) دیگر واحدهای تجاری گروه محدود کند.
ﺏ.ماهیت و میزان حق حمایتی دارندگان منافع فاقد حق کنترل در ایجاد محدودیت عمده در توانایی واحد تجاری برای دسترسی به، یا استفاده از، داراییهای گروه و تسویه بدهیهای گروه (مانند زمانی که واحد تجاری اصلی متعهد به تسویه بدهیهای واحد تجاری فرعی قبل از تسویه بدهیهای خود می‌باشد، یا زمانی که برای دسترسی به داراییها یا تسویه بدهیهای واحد تجاری فرعی، تصویب توسط دارندگان منافع فاقد حق کنترل الزامی است).
ﭖ.مبالغ دفتری داراییها و بدهیهای انعکاس‌یافته در صورتهای مالی تلفیقی، که این محدودیتها در مورد آنها اعمال می‌شود.
ماهیت ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌شده
١٧. واحد تجاری باید شرایط هر یک از قراردادهایی را که می‌تواند واحد تجاری اصلی یا واحدهای تجاری فرعـی آن را ملزم به حمایت مالی از یک واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌شده نماید، شامل رویدادها یا شرایطی که می‌توانـد واحد گزارشگر را در معرض زیان قرار دهد (برای مثال، توافقهای نقدشوندگی یا تعیین رتبه اعتباری که بـا تعهـد خرید داراییهای واحد تجاری ساختاریافته یا انجام حمایت مالی از آن ارتباط دارد)، افشا کند.
١٨. چنانچه طی دوره گزارشگری، واحد تجاری اصلی یا هر یک از واحدهای تجاری فرعی آن، بدون داشتن تعهـد قراردادی، به انجام حمایت مالی یا سایر حمایتها از واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌شده اقدام کرده باشند (مانند خرید داراییهای واحد تجاری ساختاریافته یا ابزارهای مالی منتشرشده توسط آن)، واحد تجاری باید موارد زیـر را افشا کند:
الف. نوع و میزان حمایت انجام شده، شامل وضعیتهایی که در آن واحد تجاری اصلی یا واحدهای تجاری فرعی آن، به واحد تجاری ساختاریافته در جذب حمایت مالی کمک می‌کنند؛ و
ﺏ.دلایل انجام حمایت.
١٩ . چنانچه طی دوره گزارشگری، واحد تجاری اصلی یا هر یک از واحدهای تجاری فرعی آن، بدون داشتن تعهـد قراردادی، به انجام حمایت مالی یا سایر حمایتها از واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشـده پیشـین اقـدام کـرده باشند و این حمایت منجر به کنترل واحد تجاری ساختاریافته توسط واحد تجاری شـود، واحـد تجـاری بایـد توضیحی درباره عوامل مربوط به اتخاذ چنین تصمیمی را افشا کند.
٢٠ . واحد تجاری باید قصد فعلی خود برای انجام حمایت مالی یـا سـایر حمایتهـا از واحـد تجـاری سـاختاریافته تلفیق‌شده، از جمله قصد کمک‌رسانی به واحد تجاری ساختاریافته در جذب حمایت مالی، را افشا کند.
آثار تغییرات در منافع مالکیت واحد تجاری اصلی در واحد تجـاری فرعـی، کـه منجـر بـه از دسـت دادن کنترل نمی‌شود
٢١ . واحد تجاری باید جدولی ارائه دهد که آثار تغییر در منافع مالکیت در واحد تجاری فرعی که منجر به از دسـت دادن کنترل نمی‌شود را بر حقوق مالکانه قابل انتساب به مالکان واحد تجاری اصلی نشان دهد.
آثار از دست دادن کنترل واحد تجاری فرعی طی دوره گزارشگری
واحد تجاری باید، در صورت وجود، سود یا زیان محاسبه‌شده طبق بند ٢٧ استاندارد حسابداری ٣٩ و موارد زیـر را افشا کند:
الف. بخشی از سود یا زیان که قابل انتساب به اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری باقیمانده در واحد تجاری فرعی پیشین به ارزش منصفانه در تاریخ از دست دادن کنترل است؛ و
ﺏ.قلم (اقلام) اصلی صورت سود و زیان که سود یا زیان مزبور (در صورتی که جداگانه ارائه نشده باشد)، در آن شناسایی می‌شود.
منافع در واحدهای تجاری فرعی تلفیق‌نشده (واحدهای تجاری سرمایه‌گذاری)
٢٣ .واحد تجاری سرمایه‌گذاری باید این موضوع را که طبق استاندارد حسابداری ٣٩ ملزم به رعایت استثنای تلفیـق است و سرمایه‌گذاری خود در واحد تجاری فرعی را به ارزش منصفانه اندازه‌گیری و تغییرات ارزش منصفانه را در سود یا زیان دوره منعکس می‌کند، افشا نماید.
٢٤ .واحد تجاری سرمایه‌گذاری باید موارد زیر را برای هر یک از واحدهای تجاری فرعی تلفیق‌نشده افشا کند:
الف. نام واحد تجاری فرعی؛
ﺏ.محل اصلی فعالیت تجاری واحد تجاری فرعی (و کشور محل تأسیس آن، چنانچه متفاوت از محل اصلی فعالیت تجاری باشد)؛ و
ﭖ.نسبت منافع مالکیت واحد تجاری سرمایه‌گذاری در واحد تجاری فرعی و در صورت تفاوت، درصد حق رأی آن.
٢٥. چنانچه واحد تجاری سرمایه گذاری، واحد تجاری اصلی واحد تجاری سرمایه گذاری دیگـری باشـد، واحـد تجاری اصلی باید موارد افشای مندرج در بند ٢٤(الف) تا (پ) را برای سرمایه گذاریهایی که در کنترل واحد تجاری سرمایه گذاری فرعی است افشا کند. این افشا ممکن است از طریق گنجاندن صـورتهای مـالی واحـد (واحدهای) تجاری فرعی که شامل اطلاعات فوق است در صورتهای مالی واحد تجاری اصلی، انجام پذیرد.
٢٦ . واحد تجاری سرمایه‌گذاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. ماهیت و میزان محدودیتهای عمده (برای مثال، محدودیتهای ناشی از توافقهای استقراض، الزامات نظارتی یا قراردادها) درباره توانایی واحد تجاری فرعی تلفیق‌نشده برای انتقال وجوه به واحد تجاری سرمایه‌گذاری بابت تقسیم سود نقدی سهام یا بازپرداخت وامهای اعطایی واحد تجاری سرمایه‌گذاری به واحد تجاری فرعی تلفیق‌نشده؛ و
ﺏ.تعهد یا قصد فعلی خود برای انجام حمایت مالی یا سایر حمایتها از واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده، از جمله تعهد یا قصد کمک‌رسانی به واحد تجاری فرعی در جذب حمایت مالی.
٢٧. چنانچه طی دوره گزارشگری، واحد تجاری سرمایه گذاری یا هر یـک از واحـدهای تجـاری فرعـی آن، بـدون داشتن تعهد قراردادی، به انجام حمایت مالی یا سایر حمایتها از واحد تجاری فرعی تلفیق نشده اقدام کرده باشد (مانند خرید داراییهای واحد تجاری فرعی یا ابزارهای منتشرشده توسط آن یا کمک به واحد تجاری فرعـی در جذب حمایت مالی)، واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. نوع و میزان حمایت انجام‌شده از هر یک از واحدهای تجاری فرعی تلفیق‌نشده؛ و
ﺏ.دلایل انجام حمایت.
٢٨ . واحد تجاری سرمایه گذاری باید شرایط هر یک از قراردادهایی را که می‌تواند واحد تجاری یا واحـدهای تجـاری فرعی تلفیق‌نشده آن را به حمایت مالی از واحد تجاری ساختاریافته تحت کنترل تلفیق‌نشـده ملـزم نمایـد، شـامل رویداد ها یا شرایطی که می تواند واحد گزارشگر را در معرض زیان قرار دهد (برای مثال، توافقهای نقدشوندگی یا تعیین رتبه اعتباری که با تعهد خرید داراییهای واحد تجاری ساختاریافته یا انجام حمایت مالی از آن ارتباط دارد)، افشا کند.
٢٩. چنانچه طی دوره گزارشگری، واحد تجاری سرمایه گذاری یا هر یک از واحدهای تجاری فرعی تلفیـق نشـده آن، بدون داشتن تعهد قراردادی، به انجام حمایت مالی یا سایر حمایتها از واحد تجاری فرعـی سـاختاریافته تلفیق نشده‌ای که واحد تجاری سرمایه‌گذاری آن را کنترل نمی‌کند اقدام نماید، و اگر انجام این حمایت منجـر به کنترل واحد تجاری ساختاریافته توسط واحد تجاری سرمایه گذاری شود، واحد تجاری سرمایه گذاری باید توضیحی درباره عوامل مربوط به اتخاذ چنین تصمیمی درخصوص انجام این حمایت را افشا کند.
منافع در مشارکتها و واحدهای تجاری وابسته
٣٠ . واحد تجاری باید اطلاعاتی افشا کند که برای استفاده کنندگان صورتهای مالی آن، موارد زیر امکانپذیر شود:
الف. ماهیت، میزان و آثار مالی منافع واحد تجاری در مشارکتها و واحدهای تجاری وابسـته، شـامل ماهیـت و آثـار رابطه قراردادی با دیگر سرمایه گذاران دارای کنترل مشترك بر مشارکتها یـا دارای نفـوذ قابـل ملاحظـه در واحدهای تجاری وابسته (بندهاي ٣١ و ٣٣ )؛ و
ب . ماهیت ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در مشارکتهای خاص و واحدهای تجاری وابسته و تغییرات در آن ریسکها (بند ٣٤).
ماهیت، میزان و آثار مالی منافع واحد تجاری در مشارکتها و واحدهای تجاری وابسته
٣١ . واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. رای هر مشارکت و واحد تجاری وابسته‌ای که برای واحد گزارشگر بااهمیت است:
١ . نام مشارکت یا واحد تجاری وابسته.
٢ . ماهیت رابطه واحد تجاری با مشارکت یا واحد تجاری وابسته (برای مثال، از طریق تشریح ماهیـت فعالیتهای مشارکت یا واحد تجاری وابسته و اینکه آن فعالیتها راهبردی هستند یا خیر).
٣ .محل اصلی فعالیت تجاری مشارکت یا واحد تجاری وابسته (و کشور محل تأسـیس آن، چنانچـه متفاوت از محل اصلی فعالیت تجاری باشد).
٤. نسبت منافع مالکیت یا سهم مشارکت واحد تجاری و در صورت تفاوت، درصد حق رأی (اگر عملـی باشد).
ﺏ.برای هر مشارکت خاص و واحد تجاری وابسته‌ای که برای واحد گزارشگر بااهمیت است:
١ . اینکه سرمایه گذاری در مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته به روش ارزش ویژه انـدازه‌گیـری می‌شود یا به روش ارزش منصفانه.
٢ . خلاصه اطلاعات مالی درباره مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته، طبق بندهای ب١٢ و ب١٣.
٣ . اگر مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته به روش ارزش ویژه به حساب منظور می‌شـود، ارزش منصفانه سرمایه گذاری واحد تجاری در مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته، مشروط بر اینکـه برای سرمایه‌گذاری قیمت اعلام‌شده در بازار وجود داشته باشد.
ﭖ.اطلاعات مالی طبق بند ب١٦ درباره سرمایه‌گذاریهای واحد تجاری در مشارکتهای خاص و واحدهای تجاری وابسته که به تنهایی بااهمیت نیستند:
١ . برای تمام مشارکتهای خاصی که به تنهایی بی‌اهمیت هستند، به صورت مجموع
٢ . و جداگانه برای تمام واحدهای تجاری وابسته‌ای که به تنهایی بی‌اهمیت هستند، به صورت مجموع.
٣٢ . یک واحد تجاری سرمایه‌گذاری، ضرورت ندارد موارد افشای الزامی طبق بندهای ٣١(ب) تا ٣١(پ) را ارائه کند.
واحد تجاری باید موارد زیر را نیز افشا کند:
الف. ماهیت و میزان محدودیتهای عمده (برای مثال، محدودیتهای ناشی از توافقهای استقراض، الزامات نظارتی یا قراردادها بین سرمایه‌گذاران دارای کنترل مشترک یا نفوذ قابل ملاحظه بر مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته) درباره توانایی مشارکتهای خاص یا واحدهای تجاری وابسته برای انتقال وجوه به واحد تجاری بابت تقسیم سود نقدی سهام یا بازپرداخت وامهای اعطایی واحد تجاری.
ﺏ.هنگامی که تاریخ یا دوره صورتهای مالی یک مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته که در بکارگیری روش ارزش ویژه استفاده شده است، با تاریخ یا دوره واحد تجاری تفاوت داشته باشد:
١ . تاریخ پایان دوره گزارشگری صورتهای مالی آن مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته؛ و
٢. دلیل استفاده از تاریخ یا دوره متفاوت.
ﭖ.سهم شناسایی‌نشده از زیانهای مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته، هم برای دوره گزارشگری و هم به صورت انباشته، در صورتی که واحد تجاری هنگام بکارگیری روش ارزش ویژه، شناسایی سهم خود از زیانهای مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته را متوقف کرده باشد.
ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در مشارکتهای خاص و واحدهای تجاری وابسته
٣٤ . واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. تعهدات مرتبط با مشارکتهای خاص واحد تجاری جدا از مبلغ تعهدات مشخص‌شده در بندهای ب١٨ تا ب٢٠.
ﺏ.طبق استاندارد حسابداری ٤ ذخایر، بدهیهاي احتمالی و داراییهاي احتمالی، به جز زمانی‌که احتمال زیان بعید
باشد، بدهیهای احتمالی تحمل‌شده در ارتباط با منافع واحد تجاری در مشارکتهای خاص یا واحدهای تجاری وابسته (شامل سهم واحد تجاری از بدهیهای احتمالی که بطور مشترک، با دیگر سرمایه‌گذاران دارای کنترل مشترک بر مشارکت خاص، یا دارای نفوذ قابل ملاحظه بر واحدهای تجاری وابسته تحمل می‌کند)، جدا از مبلغ بدهیهای احتمالی دیگر.
منافع در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده
٣٥ . واحد تجاری باید اطلاعاتی افشا کند که براي استفاده کنندگان صورتهاي مالی آن، موارد زیر امکانپذیر شود:
الف. درك ماهیت و میزان منافع واحد تجاری در واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده (بندهای ٣٨ تا ٤٠)؛ و
ب.ارزیابی ماهیت ریسکهای مرتبط با منافع واحد تجاری در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق نشده و تغییـر در آن ریسکها (بندهاي ٤١ تا ٤٣).
٣٦ . اطلاعات الزامی طبق بند ٣٥(ب)، شامل اطلاعاتی درباره آسیب پذیری واحد تجاری از ریسـک ارتبـاط واحـد تجاری با واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده در دوره‌های گذشته است (مانند حمایـت از واحـد تجـاری ساختاریافته)، حتی اگر واحد تجاری در تاریخ گزارشگری، دیگـر هـیچ ارتبـاط قـراردادی بـا واحـد تجـاری ساختاریافته در تاریخ گزارشگری نداشته باشد.
٣٧ . یک واحد تجاری سرمایه گذاری، در صورتی ضرورت ندارد موارد افشای الزامی طبق بند ٣٥ را برای یک واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده ارائه کند که واحد تجاری سرمایه‌گذاری، واحد تجاری ساختاریافته تلفیـق‌نشـده را کنترل کند و موارد افشای الزامی طبق بندهای ٢٣ تا ٢٩ را برای آن ارائه نماید.
ماهیت منافع
٣٨ . یک‌واحد تجاری باید اطلاعات کیفی و کم ی درباره منافع خود در واحد های تجاری ساختاریافته تلفیـق‌نشـده، ازجمله ماهیت، هدف، اندازه و فعالیتهای واحد تجاری سـاختاریافته و نحـوه تـأمین مـالی آن واحـد تجـاری ساختاریافته را افشا کند. افشا محدود به این موارد نیست.
٣٩ .اگر واحد تجاری، به حمایت از واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده ای اقدام کند که اطلاعات الزامی طبق بنـد ٤١ را در مورد آن ارائه نمی‌کند (برای مثال، به دلیل اینکه در تاریخ گزارشگری، منـافعی در آن واحـد تجـاری ندارد)، واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. نحوه تعیین واحدهای تجاری ساختاریافته برای حمایت توسط واحد تجاری؛
ب . درآمد حاصل از آن واحدهاي تجاري ساختاریافته طی دوره گزارشگری، شامل شرحی از انواع درآمدهای گزارش‌شده؛ و
پ . مبلغ دفتری (در زمان انتقال) تمام داراییهای منتقل‌شده به آن واحدهای تجاری ساختاریافته طی دوره گزارشگری.
٤٠ .واحد تجاری باید اطلاعات مندرج در بند ٣٩(ب) و (پ) را در قالب جدول ارائه کند، مگر اینکه شـکل دیگـر ارائه مناسب‌تر باشد، و فعالیتهای حمایتی خود را در طبقات مربوط تقسیم‌بندی نماید (بـه بنـدهای ب٢ تـا ب٦ مراجعه شود).
ماهیت ریسکها
٤١ . واحد تجاری باید خلاصه ای از موارد زیر را در قالب جدول افشا کند، مگر اینکه شکل دیگر ارائـه مناسـب‌تـر باشد:
الف. مبلغ دفتری داراییها و بدهیهای شناسایی‌شده در صورتهای مالی، که با منافع واحد تجاری در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده مرتبط است.
ﺏ.اقلام اصلی مندرج در صورت وضعیت مالی، که داراییها و بدهیهای مزبور در آنها شناسایی می‌شود.
ﭖ.مبلغی که نشان‌دهنده حداکثر آسیب‌پذیری واحد تجاری از زیان ناشی از منافع در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده را ارائه ی‌دهد و نحوه تعیین حداکثر آسیب‌پذیری از زیان. چنانچه واحد تجاری نتواند حداکثر آسیب‌پذیری خود از زیان ناشی از منافع در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده را به صورت کم ی بیان کند، این موضوع و دلایل آن را باید افشا نماید.
ﺕ.مقایسه مبالغ دفتری داراییها و بدهیهای واحد تجاری که با منافع آن در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده مرتبط است و حداکثر آسیب‌پذیری واحد تجاری از زیان ناشی از آن واحدهای تجاری.
٤٢ .چنانچه طی دوره گزارشگری، واحد تجاری بدون داشتن تعهد قراردادی، به انجام حمایت مالی یا سایر حمایتها از واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده ای اقدام کرده باشد که در حال حاضر در آن منافعی دارد یا در گذشـته در آن منافعی داشته است (برای مثال، خرید داراییهای واحد تجاری ساختاریافته یا ابزارهای منتشرشـده توسـط آن)، واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. نوع و میزان حمایت انجام‌شده، شامل وضعیتهایی که در آن، واحد تجاری به واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده برای جذب حمایت مالی کمک می‌کند؛ و
ﺏ.دلایل انجام حمایت.
٤٣. واحد تجاری باید قصد فعلی خود برای انجام حمایت مالی یـا سـایر حمایتهـا از واحـد تجـاری سـاختاریافته تلفیق‌نشده، از جمله قصد کمک‌رسانی به واحد تجاری ساختاریافته در جذب حمایت مالی، را افشا کند.
تاریخ اجرا
٤٤. الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورتهاي مالی که دوره مالی آنها از تاریخ ١/١/١٤٠٠ و بعـد از آن شـروع مـی‌شـود، لازمالاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی
٤٥ . با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین المللی گزارشگری مالی ١٢ افشاي منافع در واحدهای تجاری دیگر (ویرایش ٢٠١٨) نیز رعایت می‌شود.
پیوست الف
اصطلاحات تعریف‌شده
این پیوست، بخش جدانشدنی این استاندارد حسابداری است.
درآمد حاصل از واحد تجاری ساختاریافته برای مقاصـد ایـن اسـتاندارد، درآمـد حاصـل از واحـد تجـاری سـاختاریافته، شـامل حق الزحمه های مکرر و غیرمکرر، درآمد مالی،
سودهای تقسیمی، سـود یـا زیـان ناشی از تجدیـد انـدازه گیـری یـا قطـع شـناخت منـافع در واحـدهای تجـاری ساختاریافته و سود یا
زیان ناشی از انتقال داراییهـا و بـدهیها بـه واحـد تجـاری ساختاریافته است، اما محدود به این موارد نیست.
منافع در واحد تجاری دیگر برای مقاصد این استاندارد، منـافع در واحـد تجـاری دیگـر، بـه روابـط قـراردادی و غیرقراردادی اشاره دارد که واحد تجاری را در معرض
بازده متغیـر ناشـی از عملکـرد واحد تجاری دیگر قرار می‌دهد. منافع در واحد تجاری دیگر، می تواند بـه صـورت در اختیار داشتن
ابزارهای مالکانه یا بدهی و نیز اشکال دیگر رابطه مانند تأمین منـابع مـالی، تأمین نقدینگی، بهبود اعتبار و تضمینها باشد، اما محدود
به این موارد نیسـت. منـافع در واحد تجاری دیگر، شامل ابزاری است که واحد تجاری از طریق آن بر واحـد تجـاری دیگر،کنترل، کنترل
مشترک یا نفوذ قابل ملاحظه دارد. واحد تجاری لزومـاً بـه صـرف داشتن رابطه معمول مشتری‌ـ تأمین‌کننده، منافعی در واحد تجاری دیگر
ندارد.
بندهای ب٧ تا ب٩، اطلاعات بیشتری درباره منافع در واحـدهای تجـاری دیگـر ارائـه می‌کند.
واحد تجاری ساختاریافته در بندهای ب٥٥ تا ب٥٧ استاندارد حسابداری ٣٩، بازده متغیر توضیح داده شده است. یک واحد تجاری که به گونه ای سازماندهی شده
است که حق رأی یا سایر حقوق مشابه، عامل اصلی در تعیین کنترل کننده واحد تجاری نیست، مانند زمانی که حق رأی تنها در ارتباط با
وظایف اداری است و فعالیتهای مربـوط از طریـق قـرارداد هدایت می‌شود.
در بند های ب٢٢ تا ب٢٤، اطلاعات بیشتری درباره واحدهای تجاری ساختاریافته ارائه شده است.
اصطلاحات زیر، در استاندارد حسابداری ١٨ (تجدیدنظرشده ١٣٩٨)، استاندارد حسابداری ٢٠ (تجدیدنظرشده ١٣٩٨)، استاندارد حسابداری ٣٩ (مصوب ١٣٩٨) و استاندارد حسابداری ٤٠ مشارکتها (مصوب ١٣٩٨) تعریف شـده اسـت و
در این استاندارد با معانی مشخص‌شده در استانداردهای مزبور، بکار گرفته می‌شود:
•واحد تجاری وابسته
•صورتهای مالی تلفیقی
•کنترل واحد تجاری
•روش ارزش ویژه
•گروه
•واحد تجاری سرمایه‌گذاری
•مشارکت
•کنترل مشترک
•عملیات مشترک
•مشارکت خاص
•منافع فاقد حق کنترل
•واحد تجاری اصلی
•حق حمایتی
•فعالیتهای مربوط
•صورتهای مالی جداگانه
•شخصیت جداگانه
•نفوذ قابل ملاحظه
•واحد تجاری فرعی.
پیوست ب
رهنمود بکارگیری
این پیوست، بخش جدانشدنی این استاندارد است. در این پیوست کاربرد بندهاي ١ تا ٤٣ تشریح می‌شود و ماننـد سـایر بخشـهای ایـن اسـتاندارد، لازمالاجرا است.
ب١. در مثالهای این پیوست، وضعیتهای فرضی توصیف می شود. اگرچه برخی جنبه های مثالهای ذکـر شـده ممکـن است در الگوهای واقعی وجود داشته باشد، اما در زمان بکـارگیری اسـتاندارد حسـابداری ٤١، ارزیـابی تمـام واقعیتها و شرایط یک الگوی واقعی خاص، ضرورت دارد.
تجمیع (بند٤)
ب٢. واحد تجاری باید، با توجه به شرایط خود، درباره میزان جزئیات ارائـه شـده بـرای تـأمین نیازهـای اطلاعـاتی استفاده‌کنندگان، میزان تأکید بر ابعاد مختلف الزامات و چگونگی تجمیع اطلاعات، تصمیم‌گیری کند. توازن بـین صورتهای مالی حجیم با جزئیات بیش از حد که ممکن است برای استفاده کنندگان صورتهای مالی کمک کننـده نباشد و اطلاعات مبهم در نتیجه تجمیع بیش از حد، ضرورت دارد.
ب٣. واحد تجاری ممکن است افشاهای الزامی طبق این استاندارد در مورد منـافع در واحـدهای تجـاری مشـابه را تجمیع کند، مشروط بر اینکه تجمیع، با هدف افشا و الزام بند ب٤ سازگار باشد و اطلاعات ارائه شـده را مـبهم نکند. واحد تجاری باید چگونگی تجمیع منافع خود در واحدهای تجاری مشابه را افشا نماید.
ب٤.واحد تجاری باید برای منافع در موارد زیر اطلاعات را بطور جداگانه افشا کند:
الف. واحدهای تجاری فرعی؛
ﺏ.مشارکتهای خاص؛
ﭖ.عملیات مشترک؛
ﺕ.واحدهای تجاری وابسته؛ و
ﺙ.واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده.
ب٥. واحد تجاری برای تعیین اینکه اطلاعات تجمیع شود یا خیر، باید به‌اطلاعات کم ی و کیفـی دربـاره ویژگیهـای مختلف ریسک و بازده هر یک از واحد های تجاری که آنها را برای تجمیع در نظر گرفته است و اهمیت هر یک از این واحد های تجاری برای واحد گزارشگر، توجه کند. واحد تجاری باید افشاها را به‌گونه ای انجام دهد کـه ماهیت و میزان منافع در سایر واحدهای تجاری را برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی به روشنی تشریح کند.
ب٦. نمونه‌هایی از سطوح تجمیع بین طبقات مندرج در بند ب٤ که می‌تواند مناسب باشد، به شرح زیر است:
الف. ماهیت فعالیتها (برای مثال، یک واحد تجاری تحقیق و توسعه، واسطه تأمین مالی کارتهای اعتباری متغیر).
ﺏ.طبقه‌بندی صنعت.
ﭖ.موقعیت جغرافیایی (مانند کشور یا منطقه).
منافع در واحدهای تجاری دیگر
ب٧. منافع در واحد تجاری دیگر، به روابط قراردادی و غیرقراردادی اشاره دارد که واحـد گزارشـگر را در معـرض بازده متغیر ناشی از عملکرد واحد تجاری دیگر قرار می دهد. توجه به هدف و سازماندهی واحد تجاری دیگـر، می تواند به واحد گزارشگر هنگام ارزیابی اینکه در آن واحد تجاری منافع دارد یا خیر، و در نتیجه، ملزم به ارائه افشا طبق این استاندارد است یا خیر، کمک کند. این ارزیابی، باید ریسکهایی که واحد تجاری دیگر برای ایجاد آنها سازماندهی شده و ریسکهایی که واحد تجاری دیگر برای انتقال آنها به واحد گزارشـگر و طرفهـای دیگـر سازماندهی شده است را مدنظر قرار دهد.
ب٨. یک واحد گزارشگر، بطور معمول از طریق در اختیار داشتن ابزارها (مانند ابزارهای بدهی یا مالکانه منتشرشـده توسط واحد تجاری دیگر) یا از طریق داشتن روابط دیگری که نوسان را جذب می‌کند، در معرض بازده متغیـر ناشی از عملکرد واحد تجاری دیگر قرار می‌گیرد. برای مثال، فـرض کنیـد یـک واحـد تجـاری سـاختاریافته، پرتفویی از وامها در اختیار دارد. واحد تجاری ساختاریافته، یک سواپ نکول اعتبار را به منظور حفاظـت خـود در مقابل عدم پرداخت اصل و سود مربوط به وامها، از واحد تجاری دیگر (واحد گزارشگر) دریافت مـی کنـد. در چنین حالتی، واحد گزارشگر از روابطی برخوردار است که آن را در معرض بازده متغیـر ناشـی از عملکـرد واحد تجاری ساختاریافته قرار می‌دهد، زیرا سواپ نکول اعتبار، نوسـان بـازده واحـد تجـاری سـاختاریافته را جذب می‌کند.
ب٩. برخی ابزارها، برای انتقال ریسک از واحد گزارشگر به واحد تجاری دیگر سازماندهی شده‌اند. این ابزارها، برای واحد تجاری دیگر بازده متغیر ایجاد خواهند کرد اما بطور معمول، واحد گزارشگر را در معـرض بـازده متغیـر ناشی از عملکرد واحد تجاری دیگر قرار نمی‌دهند. برای مثال، فرض کنید یک واحد تجـاری سـاختاریافته، بـه منظور فراهم کردن فرصتهای سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذارانی که تمایل دارنـد در معـرض ریسـک اعتبـاری واحد تجاری ”الف“ قرار گیرند، تأسیس شده است (واحد تجاری ”الف“، شخص وابسته هیچ یـک از طرفهـای توافق نیست). واحد تجاری ساختاریافته، از طریق انتشار اسناد متناسب با ریسک اعتباری واحد تجاری ”الـف“ (اسناد اعتباری) برای سرمایه‌گذاران مزبور، تأمین مالی می کند و عواید آن را برای سرمایه‌گذاری در پرتفـویی از داراییهای مالی بدون ریسک استفاده می‌نماید. واحد تجاری ساختاریافته از طریق انعقاد سواپ نکول اعتبـار بـا طرف قرارداد سواپ، در معرض ریسک اعتباری واحد تجاری ”الف“ قرار می گیرد. سواپ نکول اعتبار، در ازای مبلغ پرداخت شده توسط طرف قرارداد سواپ، ریسـک اعتبـاری واحـد تجـاری”الـف“ را بـه واحـد تجـاری ساختاریافته منتقل می کند. سرمایه گذاران واحد تجـاری سـاختاریافته، بـازده بیشـتری دریافـت مـی کننـد کـه نشان‌دهنده بازده حاصل از پرتفوی داراییهای واحد تجاری ساختاریافته و مبلغ پرداخت شـده در سـواپ نکـول اعتبار است. طرف قرارداد سواپ، ارتباطی با واحد تجاری ساختاریافته ندارد و ازاین‌رو، در معرض نوسان بازده ناشی از عملکرد واحد تجاری ساختاریافته قرار نمی گیرد، زیرا سواپ نکول اعتبار، به جای جذب نوسان بـازده واحد تجاری ساختاریافته، نوسان را به واحد تجاری ساختاریافته منتقل می‌کند.
خلاصه اطلاعات مالی در مورد واحدهای تجاری فرعی، مشارکتهای خاص و واحدهای تجاری وابسته (بندهاي ١٥ و ٣١)
ب١٠. واحد تجاری باید برای هر واحد تجاری فرعی که منافع فاقد حق کنترل آن برای واحد گزارشگر بااهمیت است، موارد زیر را افشا کند:
الف. سود سهام پرداخت‌شده به دارندگان منافع فاقد حق کنترل.
ب . اطلاعات مالی خلاصه‌شده درباره داراییها، بدهیها، سود یا زیان دوره و جریانهای نقدی واحد تجاری فرعی که استفاده‌کنندگان را قادر به درک سهم دارندگان منافع فاقد حق کنترل از فعالیتها و جریانهای نقدی گروه می‌کند. این اطلاعات ممکن است مواردی مانند داراییهای جاری، داراییهای غیرجاری، بدهیهای جاری، بدهیهای غیرجاری، درآمد عملیاتی، سود یا زیان دوره و مجموع سود و زیان جامع را شامل شود، اما محدود به این موارد نیست.
ب١١. اطلاعات مالی خلاصه‌شده الزامی طبق بند ب١٠(ب)، باید مبالغ پیش از حذف اقلام درون‌گروهی باشد.
ب١٢. واحد تجاری باید برای هر مشارکت خاص و واحد تجاری وابسته‌ای که برای واحد گزارشگر بااهمیـت اسـت، موارد زیر را افشا کند:
الف. سود سهام دریافت‌شده از مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته.
ﺏ.اطلاعات مالی خلاصه‌شده درباره مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته (به بندهای ب١٤ و ب١٥ مراجعه شود) که موارد زیر را شامل می‌شود، اما محدود به این موارد نیست:
١ . داراییهای جاری.
٢ .داراییهای غیرجاری.
٣ .بدهیهای جاری.
٤ . بدهیهای غیرجاری.
٥ . درآمد عملیاتی.
٦ . سود یا زیان حاصل از عملیات در حال تداوم.
٧ . سود یا زیان حاصل از عملیات متوقف‌شده (پس از کسر مالیات).
٨ . سایر اقلام سود و زیان جامع.
٩ . مجموع سود و زیان جامع.
ب١٣. افزون بر اطلاعات مالی خلاصه شده الزامی طبق بند ب١٢، واحد تجاری باید برای هر مشارکت خاصی که برای واحد گزارشگر بااهمیت است، موارد زیر را افشا کند:
الف. نقد و معادلهای نقد مندرج در بند ب١٢(ب)(١).
ﺏ.بدهیهای مالی جاری (به غیر از پرداختنی‌های تجاری و سایر پرداختنی‌ها و ذخایر) مندرج در بند ب١٢(ب)(٣).
ﭖ.بدهیهای مالی غیرجاری (به غیر از پرداختنی‌های تجاری و سایر پرداختنی‌ها و ذخایر) مندرج در بند ب١٢ب(٤).
ﺕ.هزینه استهلاک.
ﺙ.درآمد مالی.
ﺝ.هزینه مالی.
چ.درآمد یا هزینه مالیات بر درآمد.
ب١٤. اطلاعات مالی خلاصه شده ارائه شده طبق بندهای ب١٢ و ب١٣، بایـد بـا مبـالغ منـدرج در صـورتهای مـالی مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته، که طبق استاندارد های حسابداری تهیه شده است برابر باشد (و معـادل سهم واحد تجاری از آن مبالغ نباشد). اگر واحد تجاری منافع خود در مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسـته را با استفاده از روش ارزش ویژه به حساب منظور کند:
الف. مبالغ مندرج در صورتهای مالی مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته طبق استانداردهای حسابداری، باید به منظور انعکاس تعدیلات انجام‌شده توسط واحد تجاری در زمان استفاده از روش ارزش ویژه، مانند تعدیل ارزش منصفانه در تاریخ تحصیل و تعدیل ناشی از تفاوت در رویه‌های حسابداری، تعدیل شود.
ﺏ.واحد تجاری باید صورت تطبیق اطلاعات مالی خلاصه شده با مبلغ دفتری منافع خود در مشارکت خاص ﻭواحد تجاری وابسته را تهیه کند.
ب١٥. واحد تجاری در صورت احراز موارد زیر، می تواند اطلاعات مالی خلاصه شده طبق بندهای ب١٢ و ب١٣ را بر مبنای صورتهای مالی مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته ارائه کند:
الف. واحد تجاری، منافع خود در مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته را، طبق استاندارد حسابداری ٢٠ (تجدیدنظرشده در سال ١٣٩٨) به ارزش منصفانه اندازه‌گیری می‌کند؛ و
ﺏ.مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته، صورتهای مالی طبق استانداردهای حسابداری تهیه نمی‌کنند و تهیه صورتهای مالی مزبور بر آن اساس، غیرعملی است یا منجر به مخارج غیرضروری می‌شود.
در این صورت، واحد تجاری باید مبنای تهیه اطلاعات مالی خلاصه‌شده را افشا کند.
ب١٦. واحد تجاری باید مبلغ دفتری منافع خود در تمام مشارکتهای خاص و واحد های تجاری وابسته را که به تنهایی بی‌اهمیت هستند و برای حسابداری آنها از روش ارزش ویژه استفاده می‌شود، به صـورت مجمـوع افشـا کنـد. همچنین، واحد تجاری باید کل مبلغ سهم خود از موارد زیر در مشارکتهای خاص یا واحدهای تجـاری وابسـته را جداگانه افشا نماید:
الف. سود یا زیان حاصل از عملیات در حال تداوم.
ب . سود یا زیان حاصل از عملیات متوقف‌شده (پس از کسر مالیات). پ . سایر اقلام سود و زیان جامع.
ت . مجموع سود و زیان جامع.
واحد تجاری، موارد افشای مربوط به مشارکتهای خاص و واحد های تجاری وابسته را بـه‌طـور جداگانـه ارائـه می‌کند.
ب١٧. هرگاه منافع واحد تجاری در یک واحد تجاری فرعی، مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسـته (یـا بخشـی از منافع آن در یک مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته)، طبق استاندارد حسابداری ٣١ به عنوان نگهداری‌شده برای فروش طبقه بندی شود (یا در مجموعه واحد طبقه بند ی شده برای فروش قرار گیرد)، واحد تجاری ملزم بـه افشای اطلاعات مالی خلاصه شده برای آن واحد تجاری فرعی، مشارکت خاص یا واحد تجـاری وابسـته طبـق بندهای ب١٠ تا ب١٦ نیست.
تعهدات مرتبط با مشارکتهای خاص (بند ٣٤(الف))
ب١٨. واحد تجاری باید تمام تعهدات ایجادشده شناسایی‌نشده در تاریخ گزارشگری کـه بـا منـافع آن در مشـارکت خاص (شامل سهم از تعهداتی که بطور مشترک با دیگر سرمایه‌گذاران دارای کنترل مشترک بر مشارکت خـاص ایجاد شده است) مرتبط است را افشا کند. این تعهدات شامل مواردی است که ممکن است موجب جریان آتی خروج نقد یا دیگر منابع شوند.
ب١٩. تعهدات شناسایی‌نشده که ممکن است موجب جریان آتی خروج نقد یا دیگر منابع شـوند، شـامل مـوارد زیـر است:
الف. تعهدات شناسایی‌نشده برای تأمین وجوه یا منابع، برای مثال، در نتیجه:
١. موافقت نامه تأسیس یا تحصیل یک مشارکت خاص (که برای مثال، واحد تجاری را ملزم به تـأمین وجوه در دوره زمانی مشخصی می‌کند).
٢ . پروژه‌های سرمایه‌بر که مشارکت خاص عهده‌دار شده است.
٣ . تعهدات خرید غیرمشروط، شامل خرید تجهیزات، موجودیها یا خدماتی که واحد تجاری متعهد به خرید آنها از مشارکت خاص یا از طرف مشارکت خاص است.
٤ . تعهدات شناسایی‌نشده برای تأمین وامها یا دیگر حمایتهای مالی برای یک مشارکت خاص.
٥ . تعهدات شناسایی‌نشده برای اعطای امکانات به یک مشارکت خاص، مانند داراییها یا خدمات.
٦. سایر تعهدات شناسایی‌نشده غیر قابل فسخ مرتبط با یک مشارکت خاص.
ﺏ.تعهدات شناسایی‌نشده برای تحصیل منافع مالکیت (یا بخشی از آن منافع مالکیت) طرف دیگر در یک مشارکت خاص، مشروط به وقوع یا عدم وقوع رویدادی معین در آینده.
ب٢٠. الزامات و مثالهای مندرج در بندهای ب١٨ و ب١٩، برخی انواع الزامات افشا طبق بند ١٨ استاندارد حسـابداری١٢ افشای اطلاعات اشخاص وابسته را تشریح می‌کند.
منافع در واحدهای تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده (بندهاي ٢٤ تا ٣١)
واحدهای تجاری ساختاریافته
ب٢١. واحد تجاری ساختاریافته، یک واحد تجاری است که به‌گونه ای سازماندهی شده است که حـق رأی یـا سـایر حقوق مشابه، عامل اصلی در تعیین کنترل‌کننده واحد تجاری نیست، مانند زمانی که حق رأی تنهـا بـه وظـایف اداری مربوط می‌شود و فعالیتهای مربوط از طریق قرارداد هدایت می‌گردد.
ب٢٢. یک واحد تجاری ساختاریافته، اغلب از برخی یا تمام ویژگیها و خصوصیات زیر برخوردار است:
الف. فعالیتهای محدود.
ﺏ.هدف محدود که به خوبی تعریف شده است، مانند انعقاد قرارداد اجاره دارای صرفه مالیاتی، انجام فعالیتهای تحقیق و توسعه، فراهم کردن منبع سرمایه یا تأمین مالی برای واحد تجاری یا فراهم کردن فرصتهای سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران از طریق انتقال ریسکها و مزایای مرتبط با داراییهای واحد تجاری ساختاریافته به سرمایه‌گذاران.
ﭖ.حقوق مالکانه ناکافی که به واحد تجاری ساختاریافته اجازه تأمین مالی فعالیتها بدون حمایت مالی تبعی را نمی‌دهد.
ﺕ.تأمین مالی برای سرمایه‌گذاران به شکل ابزارهای متصل‌شده به یکدیگر از طریق قراردادهای چندجانبه‌ای که تمرکز ریسک اعتباری یا سایر ریسکها را ایجاد می‌کنند.
ب٢٣. نمونه‌هایی از واحدهای تجاری ساختاریافته به شرح زیر است، اما محدود به این موارد نیست:
الف. واسطه‌های تأمین مالی.
ﺏ.تأمین مالی به پشتوانه دارایی.
ﭖ.برخی صندوقهای سرمایه‌گذاری.
ب٢٤. یک واحد تجاری که از طریق حق رأی کنترل می‌شود، واحد تجاری ساختاریافته محسوب نمی شود، زیرا بـرای مثال، تجدید ساختار این واحدها به سهولت توسط اشخاص ثالث تأمین مالی می‌شود.
ماهیت ریسکهای ناشی از منافع در واحدهای تجاری ساختار یافته تلفیق‌نشده (بندهاي ٤١ تا ٤٣)
ب٢٥. افزون بر اطلاعات الزامی طبق بند های ٤١ تا ٤٣، واحد تجاری باید اطلاعات دیگری را به منظـور مطابقـت بـا هدف بند ٣٥(ب) افشا کند.
ب٢٦. نمونه‌هایی از اطلاعات که با توجه به شرایط، ممکن است به ارزیابی ریسکهایی مربوط باشد که واحد تجاری هنگام برخورداری از منافع در یک واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده در معرض آنها قرار می‌گیرد، به شرح زیر است:
الف. شرایط یک توافق که واحد تجاری را ملزم به انجام حمایت مالی از واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده می‌کند (برای مثال، توافقهای نقدشوندگی یا تعیین رتبه اعتباری مرتبط با تعهدات خرید داراییهای واحد تجاری ساختاریافته یا انجام حمایت مالی از آن)، شامل:
١ . شرحی از رویدادها یا شرایطی که می‌تواند واحد گزارشگر را در معرض زیان قرار دهد.
٢ . اینکه شرایطی وجود دارد که تعهد را محدود می‌کند.
٣. اینکه اشخاص دیگری برای انجام حمایت مالی وجود دارند یا خیر، و در صورت وجود، تعهـدات واحد گزارشگر در مقایسه با تعهدات آن اشخاص چگونه رتبه‌بندی می‌شود.
ﺏ.زیانهای تحمل‌شده توسط واحد تجاری طی دوره گزارشگری مرتبط با منافع آن در واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده.
ﭖ.انواع درآمدهایی که واحد تجاری طی دوره گزارشگری به واسطه منافع خود در واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده دریافت می‌کند.
ﺕ.اینکه واحد تجاری ملزم به جذب زیانهای واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده، پیش از سایر طرفین می‌باشد یا خیر، حداکثر محدودیت این زیانها برای واحد تجاری، و (در صورت مربوط بودن) مبالغ زیانهای بالقوه تحمل‌شده توسط اشخاصی که منافع آنها، نسبت به منافع واحد تجاری در واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده، در جایگاه پایین‌تری قرار دارد.
ﺙ.اطلاعاتی درباره توافقهای نقدشوندگی، تضمینها یا سایر تعهدات به اشخاص ثالث که ممکن است ارزش منصفانه یا ریسک منافع واحد تجاری در واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده را تحت تأثیر قرار دهد.
ﺝ.مشکلاتی که واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده در تأمین مالی فعالیتهای خود طی دوره گزارشگری با آن مواجه بوده است.
چ.در ارتباط با تأمین مالی یک واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده، شیوه‌های تأمین مالی (برای مثال، اوراق بهادار تجاری یا اسناد میان‌مدت) و میانگین موزون عمر آنها. در صورتی که واحد تجاری ساختاریافته از داراییهای بلندمدتی برخوردار باشد که از طریق تأمین مالی کوتاه‌مدت تأمین مالی شده‌اند، این اطلاعات می‌تواند شامل تجزیه و تحلیل سررسید داراییها و تأمین مالی واحد تجاری ساختاریافته تلفیق‌نشده باشد.
اشتراک های پیشنهادی
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
1,000,000تومان
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
300,000تومان