استانداردهای حسابداری ایران
گزارشگری برحسب قسمتهای مختلف (استاندارد 25)
آخرین اصلاحات: 1403/09/03
استاندارد حسابداری شماره ٢٥
گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف
| ردیف | فهرست مندرجات | شماره بند |
|---|---|---|
| 0 | مقدمه | ٢ - ١ |
| 1 | دامنه کاربرد | ٥ - ٣ |
| 2 | تعاریف | ١٣ - ٦ |
| 3 | تشخیص قسمتهای قابل گزارش | ١٩ - ١٤ |
| 4 | رویه‌های حسابداری قسمت | ٢٣ - ٢٠ |
| 5 | افشا | ٣٣ - ٢٤ |
| 6 | تاریخ اجرا | ٣٤ |
| 7 | مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری | ٣٥ |
| 8 | پیوست: نمونه گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف |
این استاندارد باید با توجه به ” مقدمه‌ای بر استانداردهای حسابداری“ مطالعه و بکار گرفته شود.
مقدمـه
١ . هدف این استاندارد، تجویز مبانی گزارشگری اطلاعات مالی بر حسب قسمتهای مختلـف یک واحد تجاری است . این اطلاعات در مورد انواع مختلف محصولات و خدمات ارائـه شده و نیز مناطق جغرافیایی مختلف عملیات واحد تجاری است که بـه اسـتفاده کننـدگان صورتهای مالی در موارد زیر کمک می‌کند :
الف. درک بهتر عملکرد گذشته واحد تجاری،
ب . ارزیابی بهتر مخاطرات و بازده‌های واحد تجاری، و
ج . قضاوتهای آگاهانه‌تر در مورد کل واحد تجاری.
٢. برخی واحدهای تجاری ، محصولات و خدمات متنوعی تولید و ارائه می‌کنند یا در منـاطق جغرافیایی متفاوتی فعالیت دارند که از نرخهای سودآوری، فرصتهای رشد، انتظارات آتـی و مخاطرات مختلفی برخوردارند. اطلاعات در مورد انواع مختلف محصولات و خـدمات یک واحد تجاری و عملیات آن در مناطق جغرافیایی متفاوت ، که اغلب اطلاعات قسـمت نامیده می‌شود، برای ارزیابی مخاطرات و بازده‌های یک واحد تجاری مفید است.
دامنه کاربرد
٣ . کلیه واحدهاي تجاري که اوراق سهام آنها به عموم عرضه می شود یا در جریـان انتشـار عمـومی است باید الزامات این استاندارد را رعایت کند.
٤ . سایر واحدهاي تجاري چنانچه داوطلبانه در صورتهای مالی تهیه شـده براسـاس اسـتانداردهای حسابداری ، اطلاعات بر حسب قسمتهای مختلف را افشا نمایند، باید الزامات ایـن اسـتاندارد را به طور کامل رعایت کنند.
٥ . هنگام ارائه مجموعه صورتهای مالی جداگانه واحد تجاری اصلی همراه صـورتهای مـالی تلفیقی، اطلاعات مربوط به قسمتها فقط در صورتهای مالی تلفیقی ارائه می‌شود.
تعاریف
٦ . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است :
• قسمت تجاری : جزئی قابل تفکیک از واحد تجاری است که یک محصول یا خدمت یا گروهی از محصولات یا خدمات مرتبط را ارائه می کند و دارای مخاطره و بازده ای متفـاوت از سـایر قسمتهاي واحد تجاری است . عوامل زیر باید در تعیین محصولات و خدمات مـرتبط در نظـر گرفته شود :
الف . ماهیت محصولات یا خدمات،
ب . ماهیت فرآیندهای تولید،
ج . نوع یا طبقه مشتریان برای محصولات یا خدمات،
د . روشهاي توزیع محصولات یا ارائه خدمات، و
ه. ماهیت مقررات مربوط، برای مثال، مقررات بانکی و بیمه‌ای.
• قسمت جغرافیایی : جزیی قابل تفکیک از واحد تجاري است که به ارائه محصولات یا خدمات در منطقه جغرافیایی مشخصی مشتمل بر یک کشور یـا گروهـی از کشـورها اشـتغال دارد و داراي مخاطره و بازده اي متفاوت از اجزایی است کـه در سـایر منـاطق جغرافیـایی فعالیـت می‌کنند. عوامل زیر باید در تشخیص قسمتهای جغرافیایی در نظر گرفته شود:
الف . تشابه شرایط اقتصادي و سیاسی،
ب. روابط بین عملیات در مناطق جغرافیایی مختلف،
ج. مجاورت عملیات،
د . مخاطرات خاص ناشی از عملیات در مناطق مشخص،
ه . مقررات کنترل ارز، و
و. مخاطرات نوسانات ارزي.
• قسمت قابل گزارش : قسمتی تجاري یا جغرافیایی است که بر مبناي تعاریف پیشـگفته مشـخص می‌شود و براساس این استاندارد، افشاي اطلاعات قسمت در مورد آن ضرورت دارد.
• درآمد عملیاتی قسمت : عبارت است از درآمد حاصـل از فعالیتهـای اصـلی و مسـتمر کـه مستقیما قابل انتساب یا برمبنایی منطقی ، قابل تخصیص بـه قسـمت اسـت اعـم از اینکـه از فروش به مشتریان برون سازمانی یا معاملات با سایر قسمتهای همـان واحـد تجـاری ناشـی شده باشد.
• هزینه عملیاتی قسمت : عبارت است از هزینه‌های مرتبط با فعالیتهای اصـلی و مسـتمر کـه مستقیما قابل انتساب یا بر مبنایی منطقی قابل تخصیص به قسمت است اعم از اینکه مـرتبط با فروش به مشتریان برون سازمانی یا معاملات با سایر قسمتهای همان واحد تجاری باشد.
• نتیجه عملیات قسمت : عبارت از درآمد عملیاتی قسمت پس از کسر هزینه عملیاتی آن است.
• داراییهای قسمت : عبارت است از داراییهایی که به طور مستقیم قابل انتساب یا بـر مبنـایی منطقی قابل تخصیص به فعالیتهای عملیاتی قسمت باشد.
• بدهیهای قسمت : عبارت است از بدهیهایی که‌مستقیما قابل انتساب و یا بر مبنایی منطقـی قابل تخصیص به فعالیتهای عملیاتی قسمت باشد.
٧. منشاء اصلی مخاطرات بر چگونگی سازماندهی و اداره واحدهای تجاری اثر مـی گـذارد. بنابراین ، ساختار سازمانی و سیستم گزارشگری مالی داخلی واحد تجـاری مبنـایی بـرای تشخیص قسمتهای آن است . مخاطرات و بازده های یک واحد تجاری ، هر دو تحت تـأثیر محل جغرافیایی عملیات و نیز بازارهای آن قرار می گیرد. در نتیجه ، قسـمتهای جغرافیـایی می‌تواند یکی از دو مورد زیر باشد :
الف . محل استقرار تجهیزات تولید یا ارائه خدمت و سایر داراییهای واحد تجاری، یا
ب . محل بازارها و مشتریان آن.
٨ . تعیین قسمتهای تجاری یا جغرافیایی جداگانه نیازمند قضاوت است. مدیریت واحد تجاری برای اعمال این قضاوت ، هدف گزارشگری اطلاعات مالی قسـمت را بـا توجـه بـه ایـن استاندارد و خصوصیات کیفی اطلاعات مالی (طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی) در نظر می گیرد. خصوصیات کیفی شامل مربوط بودن ، قابـل اتکـا بـودن و قابـل مقایسـه بـودن اطلاعاتی است که در مورد گروههای مختلف محصـولات و خـدمات واحـد تجـاری و عملیات آن در مناطق جغرافیایی خاص گزارش می شود. همچنین خصوصیات کیفی شامل مفید بودن اطلاعات مالی برای ارزیابی مخاطرات و بازده کل واحد تجاری است.
٩ . نمونه هایی از داراییهای قسمت شامل داراییهای جاری مرتبط با فعالیتهای عملیاتی قسمت ، داراییهای ثابت مشهود، داراییهای موضوع اجاره های سرمایه‌ای و داراییهای نامشهود است. اگر استهلاک یک دارایی در هزینه عملیاتی قسمت منظور شود، دارایی مربـوط نیـز جـزء داراییهای قسمت قرار می گیرد. داراییهای قسمت ، داراییهای مورد اسـتفاده بـرای مقاصـد عمومی واحد تجاری یا دفتر مرکزی را دربر نمی گیرد. داراییهای قسمت در صورتی شامل داراییهای مورد استفاده مشترک دو یا چند قسمت است که مبنایی منطقی برای تخصـیص وجود داشته باشد. داراییهای قسمت دربرگیرنده سرقفلی است که‌مستقیماً قابل انتساب یا بطور منطقی قابل تخصیص به قسمت است و هزینـه عملیـاتی قسـمت شـامل اسـتهلاک سرقفلی مربوط است.
١٠ . نمونه هایی از بدهیهای قسمت شامل حسابها و اسناد پرداختنی تجاری و سـایر حسـابها و اسناد پرداختنی ، پیش دریافت از مشتریان و ذخیره های تضمین محصـول اسـت . بـدهیهای قسمت شامل تسهیلات دریافتی ، بدهیهای مربوط به داراییهای موضوع اجاره‌های سرمایه‌ای و سایر بدهیهایی نیست که برای مقاصد تأمین مالی و نه عملیاتی تحمل می‌شود. اگر هزینه سود تضمین شده در نتیجه عملیات قسمت منعکس شود، بـدهی مربـوط جـزء بـدهیهای قسمت قرار می گیرد. بدهیهای قسمتهایی که عملیات‌آنها عمدتا ماهیت مالی ندارد، شامل تسهیلات دریافتی و بدهیهای مشابه نیست ، زیرا نتیجه عملیات قسمت بیانگر سود یا زیـان عملیاتی و نه سود یا زیان پس از هزینه‌های مالی است.
١١ . اندازه گیری داراییها و بدهیهای قسمت شـامل تعـدیلات مبـالغ دفتـری قبلـی داراییهـا و بدهیهای قابل تشخیص قسمت یک واحد تجاری است که در ترکیب واحـدهای تجـاری تحصیل شده و حسابداری آن به روش خرید است. همچنین اگر داراییهـای ثابـت مشـهود بعد از تحصیل ، با توجه به نحوه عمل مجاز جایگزین ، تجدیـد ارزیـابی شـود داراییهـای قسمت براساس مبالغ تجدید ارزیابی شده اندازه‌گیری می‌شود.
١٢ . درآمد عملیاتی قسمت، هزینه عملیاتی قسمت، داراییهای قسمت و بدهیهای قسمت، پیش از حذف مانده‌ها و معاملات درون گروهی، به عنوان جزئی از فرایند تلفیق، تعیین می‌گردد، مگر اینکه چنـین مانده‌ها و معاملات درون گروهی، بین واحدهای تجاری گروه در درون یک قسمت باشد.
١٣ . رویه‌های حسابداری اصلی قسمت همان رویه‌هایی است که در تهیه و ارائه صورتهای مالی واحد تجاری استفاده می‌شود. علاوه براین، رویه‌های حسابداری قسمت شامل رویـه‌هـایی اسـت کـه مختص گزارشگری قسمت است. تشخیص قسمتها، روش قیمت‌گذاری انتقالات بـین قسـمتها و مبانی تخصیص درآمدها و هزینه های عملیاتی به قسمتها نمونه هایی از ایـن رویـه هـای خـاص می‌باشد.
تشخیص قسمتهای قابل گزارش
١٤ . قسمت تجاری یا قسمت جغرافیایی در صورتی باید به عنوان قسـمت قابـل گـزارش مشـخص شود که اکثر درآمد عملیاتی آن از فروش به مشتریان برون سازمانی عاید گردد، و
الف . درآمد عملیاتی حاصل از فروش به مشتریان برون سازمانی و معاملات با سـایر قسـمتها، حداقل ١٠ درصد جمع درآمد تمام قسمتها اعم از برون سازمانی یا داخلی باشد، یا
ب . نتیجه عملیات قسمت اعم از سـود یـا زیـان حـداقل ١٠ درصـد مجمـوع سـود عملیـاتی قسمتهاي سود ده یا مجموع زیان عملیاتی قسمتهاي زیان ده ، هر کدام که قدر مطلق آن بزرگتر است، باشد، یا
ج . داراییهاي آن حداقل ١٠ درصد جمع داراییهاي تمام قسمتها باشد.
١٥ . اگر جمع درآمد عملیاتی از فروش به مشتریان برون سازمانی که قابل انتساب به قسمتهای قابل گزارش است کمتر از ٧٥ درصد جمع درآمد عملیاتی تلفیقی یا درآمد عملیـاتی واحـد تجـاري باشد، باید قسمتهاي دیگري به عنوان قسمتهاي قابل گزارش مشخص شود، حتی اگر آن قسمتها زیر آستانه هاي ١٠ درصد بند ١٤ باشد. این عمل تا آنجا ادامه می یابد که مجموع درآمد عملیاتی قسمتهای قابل گزارش حداقل ٧٥ درصد جمع درآمد عملیاتی تلفیقی یا درآمد عملیـاتی واحـد تجاری باشد.
١٦ . قسمت یا قسمتهایی که زیر تمام آستانه هاي اهمیت طبق بند ١٤ قرار می گیرد و مشمول بند ١٥ نمی‌شود باید به طور جداگانه تحت عنوان سایر (قسمتهاي تخصیص نیافته) گزارش گردد.
١٧ . آستانـه هـای ١٠ درصـد در این استاندارد تنهـا برای مشخص کـردن قسمتهای تجاری و جغرافیایی قابل گزارش است و رهنمودی برای تعیین اهمیت در هیچ یک از دیگر جنبه‌هـای گزارشگری مالی ارائه نمی‌کند.
١٨ . قسمتی که در دوره قبل به دلیل احراز یکی از آستانه هاي ١٠ درصد مربوط بـه عنـوان قسـمت قابل گزارش تعیین شده است ، چنانچه برمبنای قضاوت مدیریت واحد تجـاری همچنـان دارای اهمیت باشد باید برای دوره جاري نیز به عنوان قسمت قابل گزارش تلقی شود حتی اگر درآمد عملیاتی، نتیجه عملیات و داراییهاي آن بیش از آستانه‌هاي ١٠ درصد نباشد.
١٩ . چنانچه قسمتی به دلیل احراز یکی از آستانه هاي ١٠ درصد، در دوره جاري به عنوان قسمت قابل گزارش تعیین شود، اطلاعات مقایسه ای دوره قبل آن باید ارائه مجدد شود، به استثنای مواردی که انجام این کار عملی نباشد.
رویه‌های حسابداری قسمت
٢٠ . اطلاعات قسمت باید براساس همان رویه های حسابداری تهیـه شـود کـه بـرای تهیـه و ارائـه صورتهای مالی تلفیقی یا صورتهای مالی واحد تجاری، بکار گرفته شده است.
٢١ . از آنجا که هدف اطلاعات قسمت ، کمک به استفاده کنندگان برای درک بهتر واحد تجاری و انجـام قضاوتهای آگاهانه تر در مـورد واحـد تجـاری به عنوان یک مجموعه است ، این استاندارد در تهیه اطلاعات قسمت ، استفاده از رویه های حسابداری بکار گرفتـه شـده در واحد تجاری را الزامی می داند. این به معنای آن نیست که رویه های حسابداری تلفیقی یـا رویه های حسابداری واحد تجاری برای قسمتهای قابل گزارش ، همانند آنکـه آن قسـمتها واحدهای گزارشگری جداگانـه ای هسـتند، بـه کـار رود. ارقـام محاسـبه شـده در نتیجـه به کارگیری یک رویه حسابداری خاص در سطح واحد تجاری ، در صورت وجود مبنـایی منطقی ، به قسمتها تخصیص می یابد. برای مثال ، استهلاک ماشین آلات اغلب در سطح کـل واحد تجاری محاسبه می شود. اما ممکن است مبلغ کل استهلاک برمبنای ساعات کـارکرد در هر قسمت تخصیص یابد.
٢٢ . دارایی هایی که به طور مشترك توسط دو یا چند قسمت استفاده می‌شود فقط در صـورتی بایـد به آن قسمتها تخصیص یابد که درآمدها و هزینه‌هاي عملیاتی مربوط به آن داراییها نیز به همان قسمتها تخصیص داده شود.
٢٣ . روش تخصیص اقلام دارایی ، بدهی ، درآمد عملیاتی و هزینه عملیاتی به قسمتها به عواملی از قبیل ماهیت اقلام ، فعالیتهای انجام شده توسط قسمت و استقلال نسبی آن بسـتگی دارد. مشخص کردن مبنایی واحد برای تخصیص که توسط تمام واحدهای تجاری پذیرفته شود، امکان پذیر یا مناسب نیست . همچنین مجبور کردن واحدهای تجاری بـه تخصـیص اقـلام دارایی ، بدهی ، درآمد عملیاتی و هزینه عملیاتی مشترک قسمت در صورتی که مبنای ایـن تخصیصها اختیاری یا درک آن مشکل باشد، مناسب به نظر نمـی رسـد. بعـلاوه تعـاریف درآمد عملیاتی قسمت ، هزینه عملیاتی قسـمت ، داراییهـای قسـمت و بـدهیهای قسـمت به یکدیگر مربوط است و تخصیصها باید سازگار باشد. بنابراین داراییهایی کـه بـه طـور مشترک مورد استفاده قسمتها قرار می گیرد فقط در صورتی به آنها تخصیص می یابـد کـه درآمدها و هزینه های عملیاتی مربوط به آن داراییها نیز به قسمتها تخصیص داده شود. برای مثال ، یک دارایی فقط در صورتی در داراییهای قسمت مـنعکس مـی‌شـود کـه اسـتهلاک مربوط نیز در اندازه‌گیری نتیجه عملیات قسمت، منظور گردد.
افشا
٢٤ . واحد تجاری باید موارد زیر را برای هر قسمت قابل گزارش تجاری یا جغرافیایی مبتنی بر مکـان استقرار داراییها افشا کند :
الف . درآمد عملیاتی قسمت ناشی از فروش به مشتریان برون سازمانی و معـاملات بـا سـایر قسمتها، به طور جداگانه،
ب. نتیجه عملیات قسمت،
ج. جمع مبلغ دفتری داراییهای قسمت،
د . بدهیهای قسمت،
ه . جمع اضافات داراییهاي ثابت مشهود و داراییهای نامشهود هر قسمت طی دوره،
و . جمع مبلغ هزینه استهلاك داراییهای ثابت مشهود و داراییهای نامشهود هر دوره قسـمت که در نتیجه عملیات آن قسمت منظور شده است، و
ز . جمع مبلغ سایر هزینه هاي غیرنقدی عمده هر دوره قسمت که در هزینه هـای عملیـاتی آن قسمت منظور شده است.
در مورد قسمت جغرافیایی مبتنی بر مکان بازارها و مشتریان چنانچه با مکـان اسـتقرار داراییهـا متفاوت باشد و درآمد عملیاتی آن از فروش بـه مشـتریان بـرون سـازمانی برابـر بـا حـداقل ١٠ درصد جمع درآمد عملیاتی واحد تجاری از فروش به تمام مشـتریان بـرون سـازمانی باشـد، واحد تجاری باید درآمد عملیاتی چنین قسمتهایی را به طور جداگانه افشا کند.
٢٥ . واحد تجاری باید صورت تطبیق اطلاعات افشا شده برای قسـمتهای قابـل گـزارش و اطلاعـات تجمیعی در صورتهای مالی تلفیقی یا صورتهای مالی واحد تجاری را ارائه کند. برای این منظور باید درآمد عملیاتی قسمت با درآمد عملیاتی واحد تجاری از مشتریان برون سازمانی (شامل افشای مبلغ درآمد عملیاتی واحد تجاری از مشتریان برون سازمانی که در درآمد عملیـاتی هیچیـک از قسمتها منظور نشده است )، نتیجه عملیات قسمت بـا سـود یـا زیـان عملیـاتی واحـد تجـاری ، داراییهای قسمت با داراییهای واحد تجاری و بدهیهای قسمت با بدهیهای واحـد تجـاری تطبیـق داده شود.
٢٦ . در اندازه گیری و گزارشگری درآمد عملیاتی قسمت ناشی از معاملات با سایر قسمتها، انتقالات بین قسمتها باید برمبنایی اندازه گیری شود که واحد تجاری در عمل برای قیمت گذاری انتقالات استفاده می کند. مبنای قیمت گذاری انتقالات بین قسمتها و هر تغییر مربوط بایـد در صـورتهای مالی افشا شود.
٢٧ . تغییرات در رویه های حسابداری بکار گرفته شده براي گزارشگری قسمت که تأثیر عمده ای بر اطلاعات قسمت دارد، باید افشا شود. همچنین اطلاعات دوره گذشته قسـمت بـرای مقاصـد مقایسه ای باید ارائه مجدد شود، مگر آنکه انجام این کار عملی نباشد. این افشا بایـد شـرحی از ماهیت تغییر، دلایل تغییر، اینکه اطلاعات مقایسه ای ارائه مجدد شده یـا اینکـه انجـام ایـن کـار غیرعملی است و اثر مالی تغییر را، در صورتی که به طور منطقی قابل تعیین باشـد، دربرگیـرد. چنانچه واحد تجاری نحوه تشخیص قسمتهای خود را تغییر دهد و اطلاعات دوره گذشته قسمت را به دلیل عملی نبودن برمبناي جدید ارائه مجدد نکند، به منظور مقایسه ، واحـد تجـاری بایـد اطلاعات قسمت را در سالی که نحوه تشخیص قسمتها را تغییر داده است، بر مبنـای قسـمتهاي قدیم و جدید گزارش کند.
٢٨ . با تغییرات در رویه های حسابداری بکار گرفته شده توسط واحد تجاری براساس استاندارد حسابداری شماره ٦ با عنوان گزارش عملکـرد مـالی رفتـار مـی شـود. براسـاس الزامـات استاندارد یاد شده ، تغییر در رویه حسابداری فقط باید در صورتی انجام شـود کـه تغییـر به موجب قوانین آمره یا استانداردهای جدید الزامی شود یا به ارائه مطلوب تر رویدادها یا معاملات در صورتهای مالی واحد تجاری منجر شود.
٢٩ . برخی تغییرات در رویه های حسابداری مانند تغییرات در نحوه تشخیص قسمتها و تغییرات در مبانی تخصیص درآمدها و هزینـه هـای عملیـاتی، مشخصـاً مربـوط بـه گزارشـگری قسمتهاست . این تغییرات می تواند تأثیر عمده ای بر اطلاعات قسمت گزارش شـده داشـته باشد، اما مجموع اطلاعات مالی گزارش شده برای واحد تجاری را تغییر نخواهد داد. برای اینکه استفاده کنندگان تغییرات را درک و روندها را ارزیـابی کننـد، اطلاعـات مقایسـه ای قسمت برای انعکاس آثار رویه های حسابداری جدید، در صورت عملی بودن ، ارائه مجدد می‌شود.
٣٠ . براساس الزامات بند ٢٦ برای مقاصد گزارشـگری قسـمت ، انتقـالات بـین قسـمتها بایـد برمبنایی اندازه گیری شود که واحد تجاری در عمل برای قیمت گذاری آن انتقالات استفاده می‌کند. چنانچه واحد تجاری روش قیمت‌گذاری انتقالات بین قسمتهای خود را تغییر دهد، اگرچه این تغییر به مثابه تغییر در رویه حسابداری نیست و نباید براساس بند ٢٧ اطلاعات مقایسه ای دوره گذشته قسمت ارائه مجدد شود، با این حال طبق بند ٢٦ افشای این تغییـر الزامی است.
٣١ . واحد تجاری باید انواع محصولات و خدمات منظور شده در هر قسمت تجاری گزارش شـده و نیز ترکیب هر قسمت جغرافیایی گزارش شده را افشا کند.
٣٢ . برای ارزیابی موضوعاتی از قبیل تغییرات در تقاضا، قیمت منابع مصرفی یا سـایر عوامـل تولید و توسعه محصولات و فرآیندهای جـایگزین در قسـمت تجـاری ، لازم اسـت کـه فعالیتهای قسمت شناخته شود. همچنین برای ارزیابی تـأثیر تغییـرات محـیط اقتصـادی و سیاسی بر مخاطرات و نرخهای بازده قسـمت جغرافیـایی ، شـناختن اجـزای آن قسـمت جغرافیایی اهمیت دارد.
٣٣ . قسمتهایی که‌قبلا گزارش شده اما در دوره جاری آستانه های کمی را احراز نکند، به طور جداگانه گزارش نمی شود. برای مثال ممکن است به دلیل کاهش در تقاضـا یـا تغییـر در راهبرد مدیریت یا به دلیل فروش بخشی از عملیات قسمت یا ترکیب آن با سایر قسـمتها، آن قسمت آستانه ها را دیگر احراز نکند. توضیحی در مـورد دلایـل اینکـه چـرا قسـمت گزارش شده قبلی دیگر گزارش نمی شود نیز ممکن اسـت در تأییـد انتظـارات از کـاهش بازارها و تغییرات در راهبردهای واحد تجاری، مفید باشد.
تاریخ اجرا
٣٤ . الزامات این استاندارد در مورد کلیـه صـورتهای مـالی کـه دوره مـالی آنهـا از تـاریخ ١/١/١٣٨١ و بعد از آن شروع می‌شود، لازم الاجراست .
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
٣٥ . به استثنای موارد زیر، با اجـرای الزامـات ایـن اسـتاندارد، مفـاد اسـتاندارد بـین المللـی حسابداری شماره ١٤ با عنوان گزارشگري قسمتها نیز رعایت می‌شود:
الف . طبق استاندارد بین المللی حسابداری شماره ١٤ ” گزارشگري قسمتها“ مدیریت بایـد با توجه به منبع اصلی و ماهیت مخاطرات و بازده های یک واحد تجـاری ، قسـمت تجاری یا قسمت جغرافیایی را به عنوان مبنـای اولیـه گزارشـگری مشـخص کنـد. در رابطه با مبنای اولیه اطلاعات مفصلتر و برای مبنای ثانویه اطلاعات کمتری ارائه می شود. در استاندارد شماره ٢٥ با عنوان ” گزارشگری بر حسب قسـمتهای مختلـف“ برای محدود کردن دامنه قضاوت و جلوگیری از پیچیدگی غیر ضروری با توجه بـه شرایط موجود، الزامات گزارشگری بر مبنای اولیه و ثانویه پیش‌بینی نشده است.
ب . طبق استاندارد بین المللی حسابداری شماره ١٤ ، برای هر قسمت قابل گزارش سـهم واحد تجاری از سود یا زیان واحدهای تجاری وابسته ، مشارکتهای خاص یـا سـایر سرمایه گذاریهایی که به روش ارزش ویژه منعکس می شود و عملیات آنها در حوزه یک قسمت واحد قرار می گیرد باید افشا شود. این الـزام در اسـتاندارد حسـابداری شماره ٢٥ وجود ندارد.
پیوست
نمونه گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف
این پیوست تنها جنبه تشریحی دارد و جزئی از استاندارد حسابداری نیست. هدف این پیوسـت ، نشان دادن کاربرد الزامات این استاندارد برای کمک به روشن شدن مفاهیم آن است. جدول و یادداشت مربوط که در این پیوست ارائه شده است به تشریح افشای اطلاعات قسـمت می پردازد که براساس این استاندارد برای واحدهای تجاری با محصـولات و خـدمات متنـوع و دارای فعالیت در مناطق مختلف جغرافیایی الزامی است. این مثال با این فرض تنظیم شده اسـت که عملیات تولید واحد تجاری مورد نظر در ایران صورت می گیرد اما محصـولات خـود را بـه سایر کشورها صادر می کند و در آن اطلاعات مقایسه ای سال قبل نیز ارائـه شـده اسـت. ارائـه اطلاعات برحسب قسمتهای مختلف برای هر دوره ای که مجموعه کامل صـورتهای مـالی ارائـه می‌شود، ضروری است.
نمونه گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف
یادداشت : ×× اطلاعات مربوط به قسمتهای تجاری شرکت به شرح زیر است (ارقام به میلیارد ریال):
محصولات دارویی محصولات بهداشتی خدمات توزیع سایر عملیات حذفها تلفیقی
درآمد عملیاتی: ٢×١٣ ١×١٣ ٢×١٣ ١×١٣ ٢×١٣ ١×١٣ ٢×١٣ ١×١٣ ٢×١٣ ١×١٣ ٢×١٣ ١×١٣
٥٥ ٥٠ ٢٠ ١٧ ١٩ ١٦ ٧ ٧
فروش به مشتریان برون‌سازمانی (٢٩) (٣٠ )
فروش به سایر قسمتها ١٥ ١٠ ١٠ ١٤ ٢ ٤ ٢ ٢
جمع درآمد عملیاتی ٧٠ ٦٠ ٣٠ ٣١ ٢١ ٢٠ ٩ ٩ (٢٩) (٣٠) ١٠١ ٩٠
نتیجه عملیات قسمت
٢٠ ١٧ ٩ ٧ ٢ ١ ٠ ٠ (١) (١) ٣٠ ٢٤
هزینه‌های مشترک تخصیص‌نیافته (٧) (٩)
سود عملیاتی ٢٣ ١٥
سایر اطلاعات:
٧٤ ٦٦ ٣٤ ٣٠ ١٠ ١٠ ٢٢ ١٩ ١٤٠ ١٢٥
داراییهای قسمت
داراییهای مشترک تخصیص‌نیافته ٣٥ ٣٠
جمع داراییهای تلفیقی ١٧٥ ١٥٥
بدهیهای قسمت ٢٥ ١٥ ٨ ١١ ٨ ٨ ١ ١
٤٢ ٣٥
بدهیهای مشترک تخصص‌نیافته ٤٠ ٥٥
جمع بدهیهای تلفیقی ٨٢ ٩٠
مخارج سرمایه‌ای ١٢ ١٠ ٣ ٥ ٥ ٣ ٤ ٣
استهلاک ٩ ٧ ٩ ٧ ٥ ٣ ٤
سایر هزینه‌های غیرنقدی به استثنای استهلاک ٨ ٢ ٧ ٣ ٢ ٢ ٢ ١
یادداشت ١ ـ : ×× قسمتهاي تجاري و جغرافیایی
قسمتهاي تجاري : برای مقاصد مدیریت ، شرکت نمونه در سطح ایـران بـه لحـاظ فعالیـت در سـه قسمت عملیاتی اصلی شامل محصولات دارویی ، محصولات بهداشتی و خدمات توزیع ، سازمان یافته است که هر یک زیر نظر یکی از معاونین مدیرعامل اداره می شود. این قسمتها مبنایی بـرای گزارش اطلاعات قسمتهای شرکت نمونه می‌باشد. قسمت محصولات دارویی،عمدتاً کپسول‌ها و آمپولهای آنتی بیوتیک را تولید می کند. قسمت محصـولات بهداشـتی بـه تولیـد مـواد شـوینده می پردازد و قسمت خدمات توزیع ، محصولات دارویی و بهداشتی شرکت نمونـه و محصـولات بهداشتی سایر شرکتها را توزیع می کند. سایر عملیات شامل تهیـه و توزیـع تجهیـزات پزشـکی براساس سفارش خاص مشتریان برون سازمانی است. اطلاعات مالی قسمتهای تجاری در جدول الف ارائه شده است.
قسمتهاي جغرافیایی : عملیات قسمتهای شرکت نمونـه در سـطح ایـران سـازمان یافتـه اسـت امـا محصولات خود را در چند حوزه جغرافیایی اصلی شامل ایران (کلیه محصولات)، آسیای میانـه (محصولات دارویی) و افریقا (محصولات بهداشتی) توزیع می‌کند.
یادداشت ٢ ـ : ×× فروش برحسب بازار: جدول زیر نشان دهنـده فروشـهای تلفیقـی شـرکت نمونـه برحسب بازار جغرافیایی است:
میلیارد ریال
٢×١٣ ١×١٣
ایران ٤٣ ٣٨
آسیای میانه ٣٠ ٣١
افریقا ٢٨ ٢١
١٠١ ٩٠
یادداشت ٣ ـ : ×× داراییها و بدهیهاي قسمت: داراییهای هر قسمت شـامل تمـام داراییهـای عملیـاتی استفاده شده توسط قسمت است که‌عمدتاً وجه نقد، مطالبات ، موجودی مواد و کالا و داراییهای ثابت مشهود (پس از کسر اقلام کاهنده مربوط) را در بر می گیرد. بـا وجـود اینکـه بیشـتر ایـن داراییها می تواندمستقیماً به هر یک از قسمتها منتسب شود اما مبلغ دفتری برخی از داراییهایی که به طور مشترک توسط دو یا چند قسمت استفاده می شود برمبنایی منطقی به آن قسمتها تخصیص می‌یابد. بدهیهای قسمت شامل تمام بدهیهای عملیاتی است و به طور عمده دربرگیرنده حسابها و اسناد پرداختنی ، پیش دریافت ها و سایر اقلام پرداختنی است. بدهیهای قسمت ، مالیات بردرآمد را در بر نمی‌گیرد.
یادداشت ٤ ـ : ×× انتقالات بین قسمتها: درآمد عملیاتی قسمت ، هزینه های عملیـاتی قسـمت و نتیجـه عملیات قسمت شامل انتقالات بین قسمتهای تجاری است. چنین انتقالاتی ، به قیمت هـای بـازار رقابتی برای مشتریان برون‌سازمانی منظور می‌شود. این انتقالات در تلفیق حذف می‌شود.
اشتراک های پیشنهادی
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
700,000تومان
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
1,000,000تومان