استانداردهای حسابداری ایران
گزارشگری مالی میان دورهای - تجدیدنظر شده 1400 (استاندارد 22)
آخرین اصلاحات: 1403/09/03
استاندارد حسابداري ٢٢
گزارشگری مالی میاندوره ای (تجدیدنظرشده ١٤٠٠)
ردیف | فهرست مندرجات | شماره بند |
---|---|---|
0 | هدف | |
1 | دامنه کاربرد | ٣-١ |
2 | تعاریف | ٤ |
3 | محتوای گزارش مالی میاندوره ای | ٧-٥ |
4 | حداقل اجزای گزارش مالی میاندوره ای | ٨ |
5 | شکل و محتوای صورتهای مالی میاندوره ای | ١٢-٩ |
6 | رویدادها و معاملات بااهمیت | ١٦-١٣ |
7 | سایر موارد افشا | ١٧ |
8 | افشای انطباق با استانداردهای حسابداری | ١٨ |
9 | دورههایی که ارائه صورتهای مالی میاندورهای، برای آنها الزامی است | ٢٠-١٩ |
10 | اهمیت | ٢٣-٢١ |
11 | افشا در صورتهای مالی سالانه | ٢٥-٢٤ |
12 | شناخت و اندازه گیری | ٤٠-٢٦ |
13 | رویههای حسابداری یکسان با رویههای حسابداری سالانه |
٣٤-٢٦ |
14 | درآمدهای عملیاتی کسب شده فصلی، چرخهای یا موردی | ٣٦-٣٥ |
15 | مخارجی که طی سال مالی، بطور یکنواخت واقع نمیشود | ٣٧ |
16 | بکارگیری اصول شناخت و اندازه گیری | ٣٨ |
17 | استفاده از برآوردها | ٤٠-٣٩ |
18 | تجدید ارائه دوره های میانی گزارش شده قبلی | ٤٣-٤١ |
19 | تاریخ اجرا | ٤٤ |
20 | مطابقت با استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی | ٤٥ |
21 | پیوست ها |
هدف
١. هدف این اسـتاندارد، تعیین حداقل محتوای گزارش مالی میاندوره ای و تعیین اصـول شـناخت و اندازهگیری در صـورتهای مالی کامل یا فشــرده برای دوره میانی اســت. گزارشــگری مالی میاندورهای بهموقع و قابل اتکا، توانایی ســرمایهگذاران، اعتباردهندگان و ســـایرین را برای درك ظرفیت واحد تجاری در ایجاد ســـود و جریانهای نقدی و درك شـــرایط مالی و نقدینگی آن بهبود میبخشد.
دامنه کاربرد
٢ . در این اســتاندارد، در رابطه با اینکه کدام واحدهای تجاری، با چه تناوب زمانی یا چه مدت پس از پایان دوره میانی، ملزم به انتشـار گزارشـهای مالی میاندورهای هسـتند، الزامات خاصـی تعیین نمیشـود. با وجود این، دولت و نهادهای ناظر مانند بورس اوراق بهادار، اغلب آن دسته از واحدهای تجاری که اوراق بهادار بدهی یا مالکانه آنها بطور عمومی معامله میشود را ملزم به انتشـار گزارشـهای مالی میاندورهای میکنند. این اسـتاندارد در صـورتی کاربرد دارد که واحد تجاری ملزم باشـد یا بطور اختیاری تصمیم بگیرد گزارش مالی میاندورهای را طبق استانداردهای حسابداری منتشر کند.
٣ .هر گزارش مالی، اعم از سـالانه یا میاندورهای، از نظر انطباق با اسـتانداردهای حسـابداری بطور مجزا ارزیابی میشـود. این موضـوع که ممکن اسـت واحد تجاری، گزارشـهای مالی میاندورهای را در یک سـال مالی خاص تهیه نکرده باشـد یا گزارشـهای مالی میاندورهای را بهگونهای تهیه کرده باشـد که با این اسـتاندارد مطابقت نداشـته باشـد، مانع تهیه صورتهای مالی سالانه طبق استانداردهای حسابداری نمیشود.
٤. چنانچه اظهار شـود که گزارش مالی میاندورهای واحد تجاری، مطابق با اسـتانداردهای حسـابداری اسـت، باید با تمام الزامات این استاندارد مطابقت داشته باشد. در این خصوص، بند ١٩ موارد افشای معینی را الزامی میکند.
تعاریف
٥. در این استاندارد، اصطلاحات زیر با معانی مشخص بکار رفته است: دوره میانی دوره گزارشگری مالی کوتاهتر از یک سال مالی کامل است.
گزارش مالی میاندوره ای، گزارش مالی برای یک دوره میانی است که یا شامل مجموعه کامل صورتهای مالی (طبق استاندارد حسابداری ١ ارائه صورتهاي مالی (تجدیدنظرشده ١٣٩٧)) یا مجموعه صورتهای مالی فشرده (طبق این استاندارد) است.
محتوای گزارش مالی میاندوره ای
٦. طبق تعریف استاندارد حسابداری ١، مجموعه کامل صورتهای مالی شامل اجزای زیر است:
الف . صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره؛
ب.صورت سود و زیان برای دوره؛
پ.صورت سود و زیان جامع برای دوره؛
ت.صورت تغییرات در حقوق مالکانه برای دوره؛
ث.صورت جریانهای نقدی برای دوره؛
ج.یادداشتهای توضیحی، شامل اهم رویههای حسابداری و سایر اطلاعات توضیحی؛
چ. اطلاعات مقایسهای دوره قبل طبق بندهای ٣٦ و ٣٧ استاندارد حسابداری ١؛ و
ح.صـــورت وضـــعیت مالی به تاریخ ابتدای دوره قبل، چنانچه واحد تجاری طبق بندهای ٣٩ تا ٤١ اســـتاندارد حسـابداری ١، یک رویه حسـابداری را با تسـری به گذشـته بکار گیرد یا اقلامی از صـورتهای مالی را با تسـری به گذشته تجدید ارائه نماید، یا اقلامی را در صورتهای مالی تجدید طبقهبندی کند.
٧. به منظور بهموقع بودن و ملاحظات مربوط به هزینه و خودداری از تکرار اطلاعاتی که در گذشـته گزارش شـده اسـت، واحد تجاری ممکن اســت ملزم شــود یا بطور اختیاری تصــمیم بگیرد اطلاعات کمتری در تاریخهای میاندورهای در مقایسـه با صـورتهای مالی سـالانه خود ارائه کند. در این اسـتاندارد، حداقل محتوای گزارش مالی میاندورهای شـامل صـورتهای مالی فشـرده و گزیده یادداشـتهای توضـیحی تعیین میشـود. هدف گزارش مالی میاندورهای، بهروزرسـانی آخرین مجموعه کامل صورتهای مالی سالانه است. به همین دلیل، در گزارش مالی میاندورهای بر فعالیتها، رویدادها و شرایط جدید تمرکز شده است و اطلاعات گزارش شده در گذشته تکرار نمیشود.
٨. در این اســتاندارد، واحد تجاری از انتشــار مجموعه کامل صــورتهای مالی (طبق اســتاندارد حســابداری ١) به جای صـورتهای مالی فشـرده و گزیده یادداشـتهای توضـیحی در گزارش مالی میاندورهای منع نمیشـود. همچنین طبق این اسـتاندارد، واحد تجاری از ارائه اطلاعات بیش از حداقل تعیینشـده در این اسـتاندارد در مورد اقلام اصـلی یا گزیده یادداشـتهای توضـیحی در صـورتهای مالی میاندورهای فشـرده منع نمیگردد. رهنمود شـناخت و اندازهگیری در این اسـتاندارد، برای مجموعه کامل صـورتهای مالی در دوره میانی نیز کاربرد دارد و این صـورتها، شـامل تمام موارد افشـای الزامی طبق این اسـتاندارد (به ویژه گزیده یادداشـتهای توضـیحی در بند ١٨) و همچنین موارد افشـای الزامی در سـایر استانداردهای حسابداری است.
حداقل اجزای گزارش مالی میاندوره ای
گزارش مالی میاندورهای باید حداقل شامل اجزای زیر باشد:
الف . صورت وضعیت مالی فشرده؛
ب.صورت سود و زیان فشرده؛
پ.صورت سود و زیان جامع فشرده؛
ت.صورت تغییرات در حقوق مالکانه فشرده؛
ث.صورت جریانهای نقدی فشرده؛ و
ج.گزیده یادداشتهای توضیحی.
شکل و محتوای صورتهای مالی میاندوره ای
١٠ . اگر واحد تجاری در گزارش مالی میاندورهای خود، مجموعه کامل صــورتهای مالی را منتشــر کند، شــکل و محتوای این صورتهای مالی باید طبق الزامات استاندارد حسابداری ١ برای مجموعه کامل صورتهای مالی باشد.
١١. چنانچه واحد تجاری در گزارش مالی میاندورهای خود، مجموعه صـورتهای مالی فشـرده را منتشـر کند، این صـورتهای مالی فشرده باید حداقل شامل هر یک از عناوین و جمعهای فرعی مندرج در آخرین صورتهای مالی سالانه و گزیده یادداشتهای توضـیحی طبق الزامات این اسـتاندارد باشـد. اقلام اصـلی یا یادداشـتهای توضـیحی بیشـتر به شـرطی باید در صـورتهای مالی میاندورهای فشرده درج شود که حذف آنها موجب گمراهکنندگی این صورتهای مالی گردد.
١٢ . در صـورت سـود و زیان میاندورهای، واحد تجاری باید سـود پایه و تقلیلیافته هر سـهم را برای دورهای که آن واحد تجاری مشمول دامنه کاربرد استاندارد حسابداری ٣٠ سود هر سهم است، ارائه کند.
١٣. در صــورتی که آخرین صــورتهای مالی ســالانه واحد تجاری، شــامل صــورتهای مالی تلفیقی نیز باشــد، گزارش مالی میاندوره ای علاوه بر صورتهای مالی جداگانه باید بر مبنای تلفیقی نیز تهیه شود.
رویدادها و معاملات بااهمیت
١٤ . واحد تجاری باید در گزارش مالی میاندورهای خود، شــرحی از رویدادها و معاملاتی که برای درك تغییرات در وضــعیت مـالی و عملکرد مـالی واحـد تجـاری از پـایـان آخرین دوره گزارشـــگری مـالی ســـالانـه اهمیـت دارد را درج نمـایـد. اطلاعـات افشـاشـده در ارتباط با آن رویدادها و معاملات، باید اطلاعات مربوط ارائهشـده در آخرین گزارش مالی سـالانه را بهروزرسـانی کند.
١٥. اسـتفاده کنندگان گزارش مالی میاندوره ای، به آخرین گزارش مالی سـالانه آن واحد تجاری دسـترسـی خواهند داشـت. بنابراین، ضـرورتی ندارد که دریادداشـتهای توضـیحی گزارش مالی میاندورهای، اطلاعات گزارششـده در یادداشـتهای توضیحی آخرین گزارش مالی سالانه، بابت اطلاعات نسبتا کماهمیت، بهروز شود.
١٦. موارد زیر، فهرسـت رویدادها و معاملاتی اسـت که در صـورت بااهمیت بودن، افشـای آنها الزامی اسـت. این فهرسـت، جامع نیست.
الف. کاهش ارزش موجودیها به خالص ارزش فروش و برگشت این کاهش ارزش؛
ب.شـناسـایی زیان کاهش ارزش داراییهای مالی، داراییهای ثابت مشـهود، داراییهای نامشـهود، یا سـایر داراییها و برگشت این زیان کاهش ارزش؛
پ.برگشت ذخیره مخارج تجدید ساختار؛
ت.تحصیل و واگذاری داراییهای ثابت مشهود؛
ث.تعهدات خرید داراییهای ثابت مشهود؛
ج.حل و فصل دعاوی حقوقی؛
چ . اصلاح اشتباهات دوره های قبل؛
ح. تغییرات شــرایط اقتصــادی یا کســب و کار که بر ارزش منصــفانه داراییهای مالی و بدهیهای مالی واحد تجاری تأثیر میگذارد، صرفنظر از اینکه آن داراییها یا بدهیها به ارزش منصفانه یا به بهای مستهلکشده شناسایی شده باشند؛
خ.عدم ایفای تعهدات وام یا نقض مفاد موافقتنامه وام که تا پایان دوره گزارشگری برطرف نشده باشد؛
د.معاملات با اشخاص وابسته؛
ذ.جابجایی بین سطوح سلسله مراتب ارزش منصفانه مورد استفاده در اندازه گیری ارزش منصفانه ابزارهای مالی؛
ر.تغییر طبقهبندی سرمایهگذاریها در نتیجه تغییر در هدف یا استفاده از آن داراییها؛ و
ز.تغییر در بدهیهای احتمالی یا داراییهای احتمالی.
١٧ . سـایر اسـتانداردهای حسـابداری، رهنمودهایی در خصـوص الزامات افشـای بسـیاری از اقلام فهرسـتشـده در بند ١٦ ارائه میکنند. هرگاه رویداد یا معـاملـهای برای درك تغییرات در وضـــعیـت مالی یا عملکرد مالی واحد تجـاری از آخرین دوره گزارشـگری مالی سـالانه بااهمیت باشـد، گزارش مالی میان دورهای باید شـرحی از اطلاعات مربوط مندرج در صـورتهای مالی آخرین دوره گزارشگری مالی سالانه، همراه با بهروزرسانی آن اطلاعات را ارائه کند.
سایر موارد افشا
١٨. واحـد تجـاری بـایـد افزون بر افشــای رویـدادهـا و معـاملات بـااهمیـت طبق بنـدهـای ١٤ تـا ١٧، اطلاعـات زیر را در یـادداشــتهـای توضـیحی صـورتهای مالی میاندورهای یا در جای دیگری از گزارش مالی میاندورهای درج کند. موارد افشـای زیر باید یا در صــورتهـای مـالی میـاندورهای یـا از طریق عطف از صــورتهـای مـالی میـاندورهای بـه برخی صــورتهـای دیگر (مـاننـد گزارش تفسـیری مدیریت) ارائه شـود و در شـرایط یکسـان و همزمان با صـورتهای مالی میاندورهای، در دسـترس اسـتفادهکنندگان صـورتهای مالی قرار گیرد. اگر اسـتفادهکنندگان صـورتهای مالی، در شرایط یکسان و همزمان به اطلاعات ارائهشده از طریق عطف دسـترسـی نداشـته باشـند، گزارش مالی میاندورهای کامل نیسـت. این اطلاعات، باید بر مبنای ”از ابتدای سـال مالی تا تاریخ صورتهای مالی“ گزارش شود.
الف. بیان اینکه در صورتهای مالی میاندورهای، در مقایسه با آخرین صورتهای مالی سالانه، از رویههای حسابداری و روشهای محاسباتی یکسان استفاده میشود یا در صورت تغییر آن رویهها یا روشها، توصیف ماهیت و اثر تغییر مورد نظر.
ب.توضیحات مشروح درباره فصلی یا چرخهای بودن عملیات دوره میانی.
پ.ماهیت و مبلغ اقلام مؤثر بر داراییها، بدهیها، حقوق مالکانه، سـود یا زیان دوره یا جریانهای نقدی که از نظر ماهیت، اندازه یا وقوع، غیرعادی است.
ت.ماهیت و مبلغ تغییرات در برآورد مبالغ گزارش شده در دورههای میانی قبلی سال مالی جاری یا تغییرات در برآورد مبالغ گزارششده در سالهای مالی قبل.
ث.انتشار، بازخرید و بازپرداخت اوراق بهادار بدهی و مالکانه.
ج.سود تقسیمی پرداختشده (در مجموع یا به ازای هر سهم)، بطور جداگانه بر حسب سهام عادی و سایر انواع سهام.
چ.اطلاعات زیر در مورد قسـمتها (افشـای اطلاعات قسـمت در گزارش مالی میاندورهای واحد تجاری تنها در صـورتی الزامی اسـت که اسـتاندارد حسـابداری ٢٥ گزارشــگري بر حســب قســمتهاي مختلف، واحد تجاری را ملزم به افشـای
اطلاعات قسمتها در صورتهای مالی سالانه خود کند):
١. درآمد عملیاتی قسمت حاصل از فروش به مشتریان برون سازمانی و معاملات با سایر قسمتها، به طور جداگانه.
٢. نتیجه عملیات قسمت.
٣. جمع مبلغ دفتری داراییهای قسمت.
٤. بدهیهای قسمت.
٦. صـورت تطبیق اطلاعات افشـاشـده برای قسـمتهای قابل گزارش و اطلاعات تجمیعی در صـورتهای مالی تلفیقی یا
صورتهای مالی واحد تجاری.
ح. رویدادهای پس از دوره میانی که در صورتهای مالی آن دوره میانی منعکس نشده است.
خ. اثر تغییر در ساختار واحد تجاری در دوره میانی، شامل ترکیبهای تجاری، به دست آوردن یا از دست دادن کنترل واحدهای تجـاری فرعی و ســرمایهگذاریهـای بلنـدمدت، تجـدید ســاختـارها و عملیات متوقفشــده. در مورد ترکیبهای تجاری، واحد تجاری باید اطلاعات الزامی طبق استاندارد حسابداری ٣٨ ترکیبهاي تجاري (تجدیدنظرشده ١٣٩٨) را افشا کند.
د.برای ابزارهـای مـالی، افشــا دربـاره ارزش منصــفـانـه کـه در بنـدهـای ٩٠ تـا ٩٢(ح)، ٩٣ تـا ٩٥، ٩٧ و ٩٨ اســتـانـدارد حسـابداری ٤٢ اندازهگیري ارزش منصــفانه و بندهای ١٧ تا ١٩ اسـتاندارد حسـابداری ٣٧ ابزارهاي مالی: افشــا الزامی شده است.
ذ. برای واحدهای تجاری که به واحد تجاری ســرمایه گذاری، طبق تعریف مندرج در اســتاندارد حســابداری ٣٩ صـورتهای مالی تلفیقی تبدیل می شـوند یا شـرایط واحد تجاری سـرمایه گذاری را از دسـت می دهند، موارد افشـای مندرج در بند ١٢ استاندارد حسابداری ٤١ افشاي منافع در واحدهاي تجاري دیگر .
افشای انطباق با استانداردهای حسابداری
١٩. در صـورتی که گزارش مالی میاندورهای واحد تجاری مطابق با الزامات این اسـتاندارد باشـد، این موضـوع باید افشـا شـود. واحد تجاری نباید در گزارش مالی میاندورهای اظهار کند که این صـورتهای مالی طبق اسـتانداردهای حسـابداری اسـت، مگر اینکه با تمام الزامات استانداردهای حسابداری مطابقت داشته باشد.
دوره هایی که ارائه صورتهاي مالی میاندوره ای براي آنها الزامی است
٢٠. گزارشهای میاندورهای باید شامل صورتهای مالی میاندورهای (فشرده یا کامل) برای دورههای زیر باشد:
الف. صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره میانی جاری و صورت وضعیت مالی مقایسهای به تاریخ پایان سال مالی قبل،
ب. صـورت سـود و زیان و صـورت سـود و زیان جامع برای دوره میانی جاری و بطور انباشـته برای سـال مالی جاری تا تاریخ صـورتهای مالی، همراه با صـورت سـود و زیان مقایسـهای و صـورت سـود و زیان جامع مقایسـهای برای دوره های میانی قابل مقایسه (جاری و از ابتدای سال تا تاریخ صورتهای مالی) در سال مالی قبل.
پ.صـورت تغییرات در حقوق مالکانه بطور انباشـته برای سـال مالی جاری تا تاریخ صـورتهای مالی، همراه با صـورت تغییرات در حقوق مالکانه مقایسهای برای دوره قابل مقایسه سال تا تاریخ صورتهای مالی در سال مالی قبل.
ت.صورت جریانهای نقدی بطور انباشته برای سال مالی جاری تا تاریخ صورتهای مالی، همراه با صورت جریانهای نقدی مقایسهای برای دوره قابل مقایسه سال تا تاریخ صورتهای مالی در سال مالی قبل.
٢١. برای هر واحد تجاری که فعالیت تجاری آن اسـاسا فصـلی اسـت، ارائه اطلاعات مالی برای دوازده ماهه منتهی به پایان دوره میانی و اطلاعات مقایســهای برای دوره دوازده ماهه گذشــته ممکن اســت مفید باشــد. از این رو، به واحدهای تجاری که فعالیت تجاری آنهااسـاسـاً فصـلی اسـت، توصـیه میشـود افزون بر اطلاعات الزامی طبق بند قبل، گزارشـگری این قبیل اطلاعات را در نظر داشته باشند.
اهمیت
در تصـمیمگیری درباره چگونگی شـناخت، اندازهگیری، طبقهبندی یا افشـای یک قلم برای مقاصـد گزارشـگری مالی میاندورهای، اهمیت باید در ارتباط با اطلاعات مالی دوره میانی تعیین شـود. در ارزیابی اهمیت، باید به این موضـوع توجه داشـت که اندازه گیری اطلاعات مالی دوره میانی در مقایسه با اندازهگیری اطلاعات مالی سالانه، ممکن است به میزان بیشتری متکی به برآورد باشد.
٢٣. اسـتاندارد حسـابداری ١ و اسـتاندارد حسـابداری ٣٤ رویههاي حسـابداري، تغییر در برآوردهاي حسـابداري و اشـتباهات، قلم بـااهمیـت را بـه عنوان قلمی تعریف میکنـد کـه عـدم ارائـه یـا ارائـه نـادرســـت آن، میتوانـد بر تصـــمیمـات اقتصـــادی اســتفادهکنندگان صــورتهای مالی تأثیر بگذارد. اســتاندارد حســابداری ١، افشــای جداگانه اقلام بااهمیت برای مثال عملیات متوقفشــده، و اســتاندارد حســابداری ٣٤، افشــای تغییر در برآوردهای حســابداری، اشــتباهات و تغییر در رویههای حسابداری را الزامی میکند. در این دو استاندارد، رهنمودکمّی درباره اهمیت ارائه نشده است.
٢٤. اگرچه همواره در تعیین اهمیت، قضــاوت ضــرورت دارد، این اســتاندارد به منظور قابل فهم بودن ارقام میاندورهای، صــرفاً اطلاعات دوره میانی را مبنای تصــمیمات مربوط به شــناخت و افشــا قرار میدهد. بنابراین، برای مثال، اقلام غیرعادی، تغییر در رویهها یا برآوردهای حســابداری و اشــتباهات، بر مبنای اهمیت آنها در ارتباط با اطلاعات دوره میانی شـناسـایی و افشـا میشـود تا از برداشـتهای گمراهکننده که ممکن اسـت ناشـی از عدم افشـای اطلاعات باشـد جلوگیری شـود. هدف مهمتر، کسـب اطمینان از این موضـوع اسـت که گزارش مالی میاندورهای شـامل تمام اطلاعات مربوط برای درك وضعیت مالی و عملکرد مالی واحد تجاری در دوره میانی است.
افشا در صورتهای مالی سالانه
٢٥. چنانچه برآورد مبلغ گزارششده در یکی از دورههای میانی، در آخرین دوره میانی از سال مالی بطور قابل ملاحظهای تغییر کند، اما برای آخرین دوره میانی، گزارش مالی جداگانه منتشـر نشـده باشـد، ماهیت و مبلغ این تغییر در برآورد، باید در یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی سالانه برای آن سال مالی افشا شود.
٢٦ .اســتاندارد حســابداری ٣٤، افشــای ماهیت و (در صــورت عملی بودن) مبلغ تغییرات در برآورد را که بر دوره جاری اثر بااهمیت دارد یا انتظار میرود بر دورههای آتی اثر بااهمیت داشــته باشــد، الزامی میکند. بند ١٨(ت) این اســتاندارد، افشــای مشــابهی را در گزارش مالی میاندورهای الزامی میکند. مثالها شــامل تغییر در برآورد مرتبط با کاهش ارزش موجودیها، تجدید ســاختارها یا زیانهای کاهش ارزش در آخرین دوره میانی میباشــد که در یکی از دورههای میانی قبلی سـال مالی، گزارش شـده اسـت. افشـای الزامی در بند قبل، مطابق با الزام اسـتاندارد حسـابداری ٣٤ میباشـد و دامنه کاربرد آن فقط به تغییر در برآورد محدود شـده اسـت. واحد تجاری ملزم به ارائه اطلاعات مالی میاندورهای اضـافهتر در صورتهای مالی سالانه خود نیست.
شناخت و اندازه گیری
رویههای حسابداری یکسان با رویههای حسابداری سالانه
٢٧ . واحد تجاری باید برای تهیه صــورتهای مالی میاندورهای از رویههای حســابداری یکســان با رویههای حســابداری مورد اسـتفاده در تهیه صـورتهای مالی سـالانه اسـتفاده کند. تغییر در رویههای حسـابداری بعد از تاریخ آخرین صـورتهای مالی سـالانه که در صـورتهای مالی سـالانه بعدی منعکس میشـود از این قاعده مسـتثنی اسـت. با وجود این، تناوب گزارشـگری واحد تجاری (سـالانه، شـش ماهه یا فصـلی) نباید بر اندازهگیری نتایج سـالانه آن اثر بگذارد. برای دسـتیابی به این هدف، اندازهگیریها برای مقاصد گزارشگری میاندورهای، باید بر مبنای از ابتدای سال مالی تا تاریخ صورتهای مالی انجام گیرد.
٢٨ .از الزام واحد تجاری به تهیه صـورتهای مالی میاندورهای با اسـتفاده از رویههای حسـابداری یکسـان با صـورتهای مالی سـالانه، ممکن اسـت اینگونه اسـتنباط شـود که اندازهگیریهای میاندورهای با این فرض انجام میگیرد که هر دوره میانی، به خودی خود یک دوره گزارشـگری مسـتقل اسـت. اما بند ٢٧ با بیان اینکه تناوب گزارشـگری واحد تجاری نباید بر اندازهگیری نتایج ســالانه آن اثر بگذارد، تأیید میکند که دوره میانی، بخشــی از یک ســال مالی طولانیتر اسـت. اندازهگیری بر مبنای از ابتدای سـال مالی تا تاریخ صـورتهای مالی ممکن اسـت شـامل تغییرات در برآورد مبالغ گزارششـده در دورههای میانی قبلی سـال مالی جاری باشـد، اما اصول شناخت داراییها، بدهیها، درآمدها و هزینههای دورههای میانی همانند صورتهای مالی سالانه است.
٢٩. برای مثال:
الف. اصـول شـناخت و اندازهگیری زیانهای کاهش ارزش موجودیها، تجدید سـاختارها یا کاهش ارزشـها در یک دوره میانی، یکســان با اصــولی اســت که اگر واحد تجاری تنها صــورتهای مالی ســالانه را تهیه میکرد، آنها را بکار میگرفت. با وجود این، چنانچه این اقلام در یک دوره میانی شـناسـایی و اندازهگیری شـود و برآوردها در دوره میانی بعدی همان ســال مالی تغییر کند، برآورد اولیه از طریق احتســاب مبلغ زیان اضــافی یا برگشــت مبلغ شناساییشده قبلی در دوره میانی بعدی تغییر مییابد؛
ب.مخـارجی کـه در پـایـان یـک دوره میـانی بـا تعریف دارایی انطبـاق نـدارد، بـه امیـد کســـب اطلاعـات آتی مبنی بر انطباق با تعریف دارایی یا برای هموارسـازی سـود طی دورههای میانی یک سـال مالی، در صـورت وضـعیت مالی منعکس نمیشود و به دورههای آتی انتقال نمییابد؛ و
پ.هزینـه مـالیـات بر درآمـد، در هر دوره میـانی بر مبنـای بهترین برآورد مورد انتظـار از میـانگین موزون نرخ مـالیـات بر درآمد سـالانه برای کل سـال مالی شـناسـایی میشـود. مبالغ منظورشـده برای هزینه مالیات بر درآمد در یک دوره میانی، به دلیل تغییر در برآورد نرخ مالیات بر درآمد سـالانه، ممکن اسـت در دوره میانی بعدی آن سـال مالی مستلزم تعدیل باشد.
٣٠ . بطور کلی، شـناخت، فرایند درج یک قلم در صـورت وضـعیت مالی، صـورت سـود و زیان یا صـورت سـود و زیان جامع اســت که تعریف یک عنصــر و معیارهای شــناخت را احراز میکند. تعاریف داراییها، بدهیها، درآمدها و هزینهها، به منظور شناخت در پایان دوره های گزارشگری مالی سالانه و میانی، موضوعی اساسی است.
٣١ . آزمونهای یکسـانی در مورد منافع اقتصـادی آتی داراییها، در پایان دورههای میانی و در پایان سـال مالی واحد تجاری، اعمال میشـود. مخارجی که به دلیل ماهیت، واجد شـرایط شـناسـایی به عنوان دارایی در پایان سـال مالی نیسـتند، در پایان دورههای میانی نیز واجد شـرایط شـناسـایی به عنوان دارایی نمیباشـند. به همین ترتیب، بدهی در پایان دوره گزارشگری میانی،دقیقاً همانند پایان دوره گزارشگری سالانه، باید بیانگر تعهد موجود در آن تاریخ باشد.
٣٢ . یک ویژگی اصـلی درآمدها و هزینهها این اسـت که جریانهای ورودی و جریانهای خروجی داراییها و بدهیها، پیش از این واقع شـده اسـت. هرگاه جریانهای ورودی یا خروجی مزبور واقع شـود، درآمد و هزینه مربوط شـناسـایی میگردد؛ در غیر این صـورت، شـناسـایی نمیشـود. بطور کلی، هزینهها زمانی در صـورت سـود و زیان یا صـورت سـود و زیان جامع شـناسـایی میشود که در منافع اقتصادی آتی مرتبط با کاهش یک دارایی یا افزایش یک بدهی، کاهشی به وجود آید که بتوان آن را بطور قابل اتکا اندازه گیری کرد. اقلامی که تعریف داراییها یا بدهیها را احراز نمیکنند، نباید در صـورت وضـعیت مالی شناسایی شوند.
واحد تجاری که تنها بطور سـالانه گزارشـگری میکند، در اندازهگیری داراییها، بدهیها، درآمدها، هزینهها و جریانهای نقدی گزارششـده در صـورتهای مالی خود، میتواند از اطلاعاتی اسـتفاده نماید که در طول سـال مالی در دسـترس قرار میگیرد. در واقع، اندازهگیریهای واحد تجاری، بر مبنای از ابتدای سال مالی تا تاریخ صورتهای مالی است.
٣٤. یک واحد تجاری که گزارش میاندوره ای شـــش ماهه ارائه میکند، در اندازهگیریهای مربوط به صـــورتهای مالی خود برای نخســتین دوره شــش ماهه، از اطلاعات در دســترس تا پایان دوره شــش ماهه یا مدت زمان کوتاهی پس از آن و برای دوره دوازده ماهه، از اطلاعات در دســترس تا پایان ســال یا مدت زمان کوتاهی پس از آن اســتفاده میکند. اندازهگیریهای دوازده ماهه، تغییرات احتمالی در برآورد مبالغ گزارششده برای نخستین دوره شش ماهه را منعکس خواهد کرد. مبالغ گزارششده در گزارش مالی میاندورهای مربوط به نخســتین دوره شــش ماهه، با تســری به گذشــته تعدیل نمیشــود. با وجود این، در بندهای ١٨(ت) و ٢٥، افشای ماهیت و مبلغ هرگونه تغییر بااهمیت در برآوردها الزامی شده است.
٣٥ . یـک واحـد تجـاری کـه برای دورههـای میـانی کوتـاهتر از شـــش مـاه گزارشـــگری میکنـد، برای هر دوره میـانی، درآمـدهـا و هزینهها را بر مبنای از ابتدای ســال مالی تا تاریخ صــورتهای مالی با اســتفاده از اطلاعات در دســترس در زمان تهیه هر مجموعه از صـورتهای مالی اندازهگیری میکند. مبالغ درآمدها و هزینههای گزارششـده در دوره میانی جاری، تغییرات در برآورد مبالغ گزارش شــده در دورههای میانی قبلی آن ســال مالی را منعکس خواهد کرد. مبالغ گزارششــده در دورههای میانی قبلی با تسـری به گذشـته تعدیل نمیشـود. با وجود این، در بندهای ١٨(ت) و ٢٥، افشـای ماهیت و مبلغ هرگونه تغییر بااهمیت در برآوردها الزامی شده است.
درآمدهای عملیاتی کسب شده فصلی، چرخهای یا موردی
٣٦. درآمدهای عملیاتی که طی سـال مالی به صـورت فصـلی، چرخهای یا موردی کسـب میشـود، در صـورتی نباید در تاریخهای میاندوره ای، بر مبنای پیشبینی شـناسـایی شـود یا انتقال یابد که چنین پیشبینی یا انتقالی، در پایان سـال مالی واحد تجاری نیز مناسب نباشد.
٣٧ . مثالهایی در این خصـوص شـامل درآمد سـود تقسـیمی، حق امتیازها و کمکهای بلاعوض دولت اسـت. افزون بر این، برخی واحدهای تجاری، در دورههای میانی معینی از سال مالی همواره درآمدهای عملیاتی بیشتری نسبت به سایر دوره های میانی کســـب میکننـد (برای مثـال، درآمـدهـای عملیـاتی فصـــلی واحـدهـای گردشـــگری). این درآمـدهـای عملیـاتی در زمـان وقوع شناسایی میشود.
مخارجی که طی سال مالی، بطور یکنواخت واقع نمیشود
٣٨. مخارجی که طی ســال مالی واحد تجاری بطور یکنواخت واقع نمیشــود، تنها در صــورتی باید برای مقاصــد گزارشــگری میاندورهای، بر مبنای پیشبینی شـناسـایی شـود یا به دورههای آتی انتقال یابد که شـناسـایی بر مبنای پیشبینی یا انتقال این نوع مخارج در پایان سال مالی نیز مناسب باشد.
بکارگیري اصول شناخت و اندازهگیري
٣٩. در پیوســت ١ این اســتاندارد، مثالهایی از کاربرد اصــول کلی شــناخت و اندازهگیری که در بندهای ٢٧ تا ٣٨ مطرح شده است، ارائه میشود.
استفاده از برآوردها
٤٠. روشــهای اندازه گیری مورد اســتفاده در گزارش مالی میاندورهای باید بهگونهای طراحی شــود که اطمینان دهد اطلاعات ایجادشـده از قابلیت اتکا برخوردار اسـت و تمام اطلاعات مالی بااهمیت که برای درك وضـعیت مالی یا عملکرد مالی واحد تجاری مربوط اسـت، به نحو مناسـب افشـا میشـود. با وجود اینکه اندازهگیریهای موجود در گزارشـهای مالی سـالانه و میاندورهای، اغلب مبتنی بر برآوردهای معقول اسـت، تهیه گزارشـهای مالی میاندورهای نسـبت به گزارشـهای مالی سـالانه، عموما مستلزم استفاده گسترده تر از روشهای برآوردی است.
٤١. در پیوست ٢ این استاندارد، مثالهایی درباره استفاده از برآوردها در گزارشهای میاندوره ای ارائه شده است.
تجدید ارائه دوره های میانی گزارششده قبلی
٤٢. تغییر در رویه حسـابداری، به جز تغییر در رویهای که به موجب اسـتانداردهای حسـابداری جدید، برای آن شـرایط گذار تعیین شده است، باید به روشهای زیر منعکس شود:
الف. تجدید ارائه صــورتهای مالی دورههای میانی قبلی ســال مالی جاری و دوره های میانی قابل مقایســه در هر یک از سالهای مالی قبل، که طبق استاندارد حسابداری ٣٤ در صورتهای مالی سالانه تجدید ارائه خواهد شد؛ یا
ب.هرگاه تعیین اثر انباشـته بکارگیری رویه جدید حسـابداری برای تمام دوره های قبلی، در ابتدای سال مالی غیرعملی باشــد، از طریق تعدیل صــورتهای مالی دورههای میانی قبلی ســال مالی جاری و دورههای میانی قابل مقایســه در سالهای مالی قبل با بکارگیری رویه جدید حسابداری با تسری به آینده از اولین تاریخ ممکن.
٤٣. یکی از اهداف الزام مندرج در بند ٤٢، حصـول اطمینان از بکارگیری یک رویه حسـابداری واحد برای طبقه خاصـی از معاملات طی یک سـال مالی اسـت. طبق اسـتاندارد حسـابداری ٣٤، تغییر در رویه حسـابداری از طریق بکارگیری با تســری به گذشــته همراه با تجدید ارائه اطلاعات مالی دورههای قبلی، از هر تاریخی در گذشــته که عملی باشــد منعکس میشـود. با وجود این، هرگاه تعیین مبلغ انباشـته تعدیل مربوط به سـالهای مالی قبل غیرعملی باشـد، در آن صـورت طبق اسـتاندارد حسـابداری ٣٤، رویه جدید از اولین تاریخ ممکن با تسـری به آینده اعمال میشـود. اثر الزام مندرج در بند ٤٢ این اســت که هرگونه تغییر در رویه حســابداری در ســال مالی جاری، با تســری به گذشــته یا در صورت غیرعملی بودن، با تسری به آینده از تاریخی که پس از شروع سال مالی نباشد بکار گرفته میشود.
٤٤. مجاز کردن انعکاس تغییرات حسابداری در یکی از تاریخهای میانی سال مالی، بکارگیری دو رویه حسابداری متفاوت را برای طبقه خاصــی از معاملات یک ســال مالی واحد امکانپذیر میکند. نتیجه این امر، ایجاد مشــکلات تخصــیص میاندورهای، نتایج عملیاتی مبهم و پیچیدگی تحلیل و درك اطلاعات دوره میانی خواهد بود.
تاریخ اجرا
٤٥. این استاندارد برای صورتهای مالی دورههایی که از اول مهرماه سال ١٤٠٠ یا پس از آن شروع میشود، لازمالاجرا است.
مطابقت با استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی
٤٦ . با اجرای الزامات این اسـتاندارد، مفاد اسـتاندارد بینالمللی حسـابداری ٣٤ گزارشـگري مالی میاندوره ای (ویرایش ٢٠١٨) نیز رعایت میشود.
پیوست ١
مثالهایی از کاربرد اصول کلی شناخت و اندازهگیری مندرج در بندهاي ٢٧ تا ٣٨
در این پیوسـت که تنها جنبه توضـیحی دارد و بخشـی از اسـتاندارد حسـابداری نیسـت،، مثالهایی از کاربرد اصـول شـناخت و اندازهگیري مندرج در بندهاي ٢٧ تا ٣٨ ارائه میشود.
تعمیرات ادواری عمده و برنامهریزی شده
١ . مخارج تعمیرات ادواری عمده و برنامهریزی شـده یا سـایر مخارج فصـلی که انتظار میرود طیسـال مالی واقع شـود، قبل از وقوع در گزارش میاندورهای منعکس نمیشـــود، مگر اینکه یک رویداد ســـبب ایجاد تعهد قراردادی یا قانونی برای واحد تجاری شود. صرف قصد یا ضرورت انجام مخارج مربوط به آینده، موجب تعهد برای واحد تجاری نمیشود.
ذخایر
٢ . چنانچه واحد تجاری در نتیجه رویدادهای گذشـته که سـبب ایجاد تعهد قانونی یا قراردادی شـده اسـت راهکار دیگری به جز انتقال منافع اقتصـادی نداشـته باشـد، برای هزینههای مربوط، ذخیره شـناسـایی میشـود. تعدیلات ناشـی از تغییر در برآورد ذخیره، در صورت سود و زیان منعکس میشود.
٣ . برای شـناسـایی و اندازهگیری ذخایر در دوره میانی از همان معیارهایی اسـتفاده میشـود که برای دوره های سـالانه ملاك عمل است. وجود یا نبود تعهد انتقال منافع تابع طول دوره گزارشگری نیست.
پاداشهای پایان سال
٤ . پاداشـــهای پایان ســـال ماهیت بســـیار متنوعی دارد. برخی پاداشـــها مبتنی بر مدت زمان و برخی دیگر مبتنی بر شـاخصـهای عملکرد ماهانه، فصـلی یا سـالانه پرداخت میشـود. مبلغ پاداش ممکن اسـت به موجب مصـوبات قانونی، قراردادی یا براساس تشخیص مدیریت تعیین شود.
٥ . در گزارشگری میاندورهای، پاداش سالانه تنها زمانی شناسایی میشود که:
الف. پاداش، یا یک تعهد قانونی یا قراردادی باشــد یا شــیوه عمل در ســنوات قبل موجب تعهد عرفی گردد و واحد تجاری راهکار عملی دیگری به جز پرداخت آن نداشته باشد، و
ب. مبلغ تعهد را بتوان به گونهای اتکاپذیر اندازهگیری کرد.
داراییهای نامشهود
٦ . تعریف و معیارهای شـناسـایی داراییهای نامشـهود در دوره میانی، مشـابه دوره سـالانه اسـت. مخارج واقع شـده قبل از احراز معیارهای شـناخت دارایی نامشـهود، در صـورت سـود و زیان منعکس میشـود. انتقال مخارج به دورههای آتی به امید احراز معیارهای شناخت در زمان باقیمانده از سال مالی، مجاز نیست.
مزایای پایان خدمت کارکنان
٧ . برای مزایـای پـایـان خـدمـت کارکنـان، در قـالـب رویـه مورد عمـل برای احتســـاب ذخیره ســـالانـه و برای دوره زمـانی از ابتدای سال مالی تا پایان دوره میانی ذخیره در نظر گرفته میشود.
سایر مخارج غیریکنواخت برنامهریزیشده
٨ . در بودجه واحد تجاری ممکن اسـت مخارجی پیشبینی شـده باشـد که انتظار میرود در مقطعی از سـال واقع شـود (از قبیل کمکهای خیریه و مخارج آموزش کارکنان). این مخارج اگرچه برنامهریزی شــده اســتو غالبا ســال به ســال تکرار میشـود اما عموما تابع تشـخیص مدیریت میباشـد. شـناسایی تعهد در پایان دوره میانی در قبال چنین مخارجی که تا آن زمان واقع نشده است با تعریف بدهی مطابقت ندارد.
اندازه گیری مالیات بردرآمد دوره میانی
٩ . برای محاســبه مالیات بردرآمد دوره میانی از نرخ مؤثر مالیاتی مورد انتظار برای دوره مالی ســالانه اســتفاده میشــود؛ زیرا طبق قانون، مالیات بردرآمد بر اسـاس عملکرد سـالانه محاسـبه میشـود. نرخ مؤثر مالیاتی با در نظر داشـتن درآمد معاف از مالیات محاسـبه و با اعمال آن نسـبت به سـود مشـمول مالیات دوره میانی، مالیات بردرآمد تعیین میشـود. ضـمناً تا آنجا که امکانپذیر باشد برای فعالیتهای مشمول مالیات به نرخ مقطوع، نرخ مؤثر مالیاتی جداگانهای بکار گرفته میشود.
استهلاك داراییهای ثابت مشهود و داراییهای نامشهود
١٠ . اسـتهلاك داراییهای ثابت مشـهود و داراییهای نامشـهود، برای داراییهای موجود طی دوره میانی محاسـبه میشـود. تحصـیل یا واگذاری داراییها که برای مدت باقیمانده از سال مالی برنامهریزی شده است در محاسبه استهلاك در نظر گرفته نمیشود.
موجودی مواد و کالا
١١. اصـول شـناسـایی و اندازهگیری موجودی مواد و کالا در دوره میانی همانند دوره سـالانه اسـت. اسـتانداردهای شـناسـایی و اندازهگیری موجودی مواد و کالا در اسـتاندارد حسـابداری شـماره ٨ با عنوان حسـابداری موجودی مواد و کالا ارائه شـده اسـت. در هر تاریخ گزارشـگری مالی، موجودی مواد و کالا از نظر تعیین مقادیر، بهای تمامشـده و خالص ارزش فروش، مشــکلات ویژهای دارد. با این وجود، از اصــول مشــابهی برای اندازهگیری موجودی مواد و کالا در دوره میانی اســـتفاده میشـــود. واحد تجاری برای اندازهگیری موجودی مواد و کالا در دوره میانی نســـبت به دوره ســـالانه، از براوردهای بیشـتری اسـتفاده میکند. اسـتفاده گسـتردهتر از براوردها، با هدف صـرفهجویی در زمان و هزینه صـورت میگیرد.
خالص ارزش فروش موجودی مواد و کالا
١٢ . خـالص ارزش فروش موجودی مواد و کـالا بـا توجـه بـه قیمـت فروش و مخـارج تکمیـل و فروش موجودی مواد و کـالا در پایان دوره میانی تعیین میشـود. کاهش در خالص ارزش فروش در دوره میانی بعد، تنها زمانی قابل برگشـت اسـت که انجام چنین کاری در پایان سال نیز مناسب باشد.
انحرافات هزینههای تولید در دوره میانی
١٣ . انحرافات قیمت، کارایی، مصـرف (هزینه) و حجم تنها به همان ترتیبی در صـورت سـود و زیان میان دورهای شـناسـایی میشـود که این انحرافات در پایان سـال مالی در صـورت سـود و زیان سـالانه شـناسـایی میگردد. انتقال انحرافاتی که انتظار میرود تا پایان سـال جذب شـود، مناسـب نیسـت زیرا موجب تحریف بهای تمامشـده واقعی موجودی مواد و کالا در دوره میانی میشود.
سود و زیان تسعیر ارز
١٤ . ســود و زیان تســعیر ارز در دوره میانی با توجه به اســتاندارد حســابداری شــماره ١٦ با عنوان آثار تغییر در نرخ ارز اندازهگیری و شـناسـایی میشـود. برای تسـعیر عملیات خارجی در دوره میانی، تغییرات نرخ ارز برای مدت باقیمانده از سال مالی در نظر گرفته نمیشود.
زیان کاهش ارزش داراییهای غیرجاری
١٥ . در دوره میانی برای بررســی، شــناســایی و برگشــت زیان کاهش ارزش داراییهای غیرجاری از الزامات اســتاندارد حسـابداری شـماره ٣٢ کاهش ارزش داراییها اسـتفاده میشـود. البته در پایان هر دوره میانی انجام محاسـبات تفصـیلی برای تعیین زیان کاهش ارزش داراییهای غیرجاری لازم نیست؛ بلکه واحد تجاری برای تعیین لزوم چنین محاسباتی، یک بررسی اجمالی را انجام میدهد.
پیوست ٢
مثالهایی درباره استفاده از برآوردها
در این پیوست که تنها جنبه توضیحی دارد و بخشی از استاندارد حسابداري نیست،، مثالهایی درباره استفاده از برآوردها ارائه میشود.
موجودی مواد و کالا
١ . روشـهای کامل ارزشـیابی و انبارگردانی ممکن اسـت برای گزارش موجودی مواد و کالا در دوره میانی لازم نباشـد. حتی اگر چنین روشــهایی در پایان ســال برای گزارش موجودی مواد و کالا اعمال شــود، ممکن اســت در دوره میانی انجام براورد براساس حاشیه فروش کفایت کند.
طبقهبندی داراییها و بدهیها به جاری و غیرجاری
٢ . واحد تجاری ممکن اسـت برای طبقهبندی داراییها و بدهیها به جاری و غیرجاری در پایان سـال بررسـیهای مفصـلتری در مقایسه با دوره میانی انجام دهد.
ذخایر
٣ . تعیین مبالغ مناسـب برای ذخیره (از قبیل ذخیره تضـمین کالا و هزینههای زیسـت محیطی) ممکن اسـت پیچیده و اغلب هزینهبر و زمانبر باشـد. واحدهای تجاری، در مواردی برای محاسـبه ذخایر سـالانه از متخصـصـین خارج از شـرکت اسـتفاده میکنند. در دوره میانی، برای انجام براوردهای مشـابه، اغلب ذخایر سـال گذشـته به هنگام میشـود و از متخصـصـین خارج از شرکت برای انجام محاسبات جدید استفاده نمیشود.
تطبیق ماندههای درون گروهی
٤ . برای تهیه صـورتهای مالی تلفیقی میاندورهای تطبیق کامل و مفصـل ماندههای درون گروهی، همانند دوره سـالانه، لازم نیست. این گونه مانده ها را میتوان با تفصیل کمتری نسبت به دوره سالانه تطبیق داد.
صنایع تخصصی
٥ . دقت اندازهگیریهای میاندورهای در صنایع تخصصی (مثل اندازهگیری ذخایر در صنعت بیمه) به دلیل پیچیدگی، هزینه و زمان، نسبت به پایان دوره سالانه، کمتر است.