استانداردهای حسابداری بخش عمومی (دولتی)
مفاهیم نظری گزارشگری مالی بخش عمومی - ویژگیهای کیفی اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی با مقاصد عمومی
آخرین اصلاحات: 1403/09/03
مفاهیم نظری گزارشگری مالی بخش عمومی
ویژگیهای کیفی اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی با مقاصد عمومی
| ردیف | فهرست مندرجات | شماره بند |
|---|---|---|
| 0 | مقدمه | ٥ - ١ |
| 1 | اهمیت | ٨ - ٦ |
| 2 | ویژگیهای کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات | ١٨ - ٩ |
| 2-1 | مربوط بودن | ١٢ - ٩ |
| 2-2 | ارزش پیش‌بینی‌کنندگی و تأییدکنندگی | ١٢ - ١٠ |
| 2-3 | قابل اتکا بودن | ١٨ - ١٣ |
| 2-4 | بیان صادقانه | ١٥ - ١٤ |
| 2-5 | بیطرفی | ١٧ - ١٦ |
| 2-6 | کامل بودن | ١٨ |
| 3 | ویژگیهای کیفی مرتبط با ارائه اطلاعات | ٢٧ - ١٩ |
| 3-1 | قابل مقایسه بودن | ٢٣ - ٢٠ |
| 3-2 | قابل فهم بودن | ٢٥ - ٢٤ |
| 3-3 | به موقع بودن | ٢٧ - ٢٦ |
| 4 | محدودیتهای حاکم بر ویژگیهای کیفی اطلاعات مالی | ٣٢ - ٢٨ |
| 4-1 | موازنه بین ویژگیهای کیفی | ٣٠ - ٢٩ |
| 4-2 | ملاحظات منفعت و هزینه | ٣٢ - ٣١ |
مقدمه
١ . ویژگیهای کیفی به ویژگیهایی اطـلاق مـی شـود کـه موجـب سـودمندی اطلاعـات ارائـه شـده در گزارشهای مالی براي استفاده کننـدگان مـی‌شـود و دسـتیابی بـه اهـداف گزارشـگری مـالی شـامل پاسخگویی و تصمیم‌گیري را میسر می‌سازد.
٢ . برخی ویژگیهای کیفی به محتواي اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی و برخی دیگر به چگونگی ارائـه این اطلاعات مربوط می‌شود.
٣ . ویژگیهای کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات ، ” مربوط بودن“ و ” قابل اتکا بودن“ است. ایـن ویژگیها خود متشکل از ویژگیهای دیگری است که در بندهای ٩ تا ١٨ توصیف می‌شود.
٤ . ویژگیهای کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات ، ” قابل مقایسه بـودن“ و ” قابـل فهـم بـودن“ اسـت . حتی اگـر اطلاعـات مربـوط و قابـل اتکـا باشـد، سـودمندی آن درصـورت قابـل مقایسـه نبـودن و قابل فهم نبودن دچار محدودیت خواهد بود. این ویژگیها در بندهای ١٩ تا ٢٦ توصیف می‌شود.
٥ . رابطه بین ویژگیهاي کیفی در شکل صفحه بعد نشان داده شده است.
اهمیت
٦ . اهمیت یک شاخص تصمیم گیری است . اهمیت یک ویژگی کیفـلازم بـراي اطلاعـات نیسـت، بلکه یک معیار سنجش است که باید قبل از سـایر ویژگیهـای کیفـی اطلاعـات مـورد توجـه قـرار گیرد، بنابراین اگر اطلاعات با اهمیت نباشد نیازی به بررسی بیشتر آن نیست.
رابطه بین ویژگیهای کیفی اطلاعات
مندرج در گزارشهای مالی
چه ویژگیهایی موجب سودمندی اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی می شود؟
اطلاعاتی که حائز اهمیت نیست نمی‌تواند سودمند باشد اهمیت شاخص تصمیم‌گیری
ویژگیهای کیفی اصلی مرتبط با
قابل اتکا بودن نوعی موازنه مربوط بودن
محتوای اطلاعات
لازم است
چه اطلاعاتی قابل اتکا است؟ چه اطلاعاتی مربوط است؟
اطلاعاتی که عاری از اشتباه و تمایلات اطلاعاتی که بر تصمیم‌گیریها
جانبدارانه باشد تأثیر گذارد
کامل بودن بیطرفی بیان صادقانه ارزش ارزش تأییدکنندگی
پیش‌بینی کنندگی
چه ویژگیهایی ارائه اطلاعات را سودمند می‌سازد ؟
قابل فهم بودن به موقع قابل مقایسه بودن ویژگیهای کیفی اصلی مرتبط با
بودن ارائه اطلاعات
محدودیتهای حاکم بر ویژگیهاي کیفی اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی
ملاحظات منفعت و هزینه موازنه بین خصوصیات کیفی
٧ . اطلاعــاتی بــا اهمیــت اســت کــه حــذف یــا ارائــه نادرســت آن بتوانــد بــر ایفــای وظیفــه پاســخگویی واحد گزارشگر و تصمیم‌گیری استفاده کنندگان مؤثر باشد. اهمیت اطلاعات، به میـزان و ماهیـت آن و موقعیت خاص هر واحد گزارشگر بستگی دارد. از آنجا که گزارشهای مالی شـامل اطلاعـات کمـی و کیفی اسـت، تعیـین یـک شـاخص‌کمی مناسـب بـرای بااهمیـت قلمـداد نمـودن اطلاعـات امکانپـذیر نمی‌باشد.
٨ . اهمیت در محیط قانونی، سازمانی، و عملیاتی واحد گزارشگر و با توجه به اطلاعات، دانش و انتظـارات تهیه‌کنندگان اطلاعات و نیاز استفاده کنندگان ارزیابی می‌شود. برای مثال، افشای اطلاعات درخصـوص رعایت قوانین و مقررات از نظر ماهیت مهم است حتی اگر مبلغ ریالی عدم رعایت بااهمیت نباشد.
ویژگیهای کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات
مربوط بودن
٩ . اطلاعــاتی مربــوط تلقــی مــی‌شــود کــه بــر ایفــاي وظیفــه پاســخگویی واحــد گزارشــگر و تصــمیمات استفادهکنندگان در ارزیابی رویدادهاي گذشته، حال و آینده یا تأیید یا تصحیح ارزیابیهاي گذشته مؤثر واقع شود.
ارزش پیش‌بینی‌کنندگی و تأییدکنندگی
١٠ . اطلاعات مربوط دارای ارزش پیش‌بینی‌کنندگی و یا ارزش تأییدکنندگی است. نقشهای تأییـدکننـدگی و پیش‌بینی‌کنندگی اطلاعات با یکدیگر مرتبط می‌باشـد. بـه عنـوان مثـال، اطلاعـات در مـورد سـطح و ساختار فعلی داراییهاي واحد گزارشـگر، بـراي اسـتفادهکننـدگانی کـه سـعی دارنـد تـوان واحـد را در استفاده از فرصتها و واکنش به شرایط نامطلوب پیش بینـی کننـد، دارای ارزش اسـت. همـین اطلاعـات دارای نقش تأییدکنندگی در مورد پیش‌بینی‌هاي گذشته مثلا درباره ماحصل عملیات می‌باشد.
١١ . اطلاعات در صورتی دارای ارزش تأییدکنندگی است که موجب تأیید یا تغییر انتظارات پیشین یـا کنونی شامل انتظارات مبتنی بر ارزیابیهای گذشته گردد. به عنوان مثـال اطلاعـات بایـد نشـان دهـد کدام یک از مـدیران مسـئولیت خـود را در قبـال مصـرف کـارا و اثـربخش منـابع، ارائـه خـدمات مورد انتظار و رعایت قوانین و مقررات مربوط ایفا نموده اند.
١٢ . گزارشهای مالی با مقاصد عمومی، ممکن است حاوي اطلاعاتی پیرامون اهداف و بهای تمام شـده خدمات مورد انتظار از واحد گزارشگر در آینده و میزان و منشأ منابعی که براي ارائه این خـدمات تخصیص داده می شود، باشد. چنین اطلاعاتی دارای ارزش پیش بینی کنندگی است و برای مقاصـد پاسخگویی و تصمیم گیری، مربوط تلقی می شود. اطلاعات پیرامون رویـدادهاي اقتصـادی و سـایر رویدادهای گذشته یا حال نیز مـی توانـد در شـکل دهـی انتظـارات مربـوط بـه آینـده دارای ارزش پیش‌بینی‌کنندگی باشد.
قابل اتکا بودن
١٣ . اطلاعاتی قابل اتکاست که علاوه بر کامل بودن، عاری از اشتباه و تمـایلات جانبدارانـه بـا اهمیـت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است یا به گونـه‌ای معقـول انتظـار می‌رود بیان کند.
بیان صادقانه
١٤ . اطلاعات باید اثر معاملات و سایر رویدادهایی را که ادعا می کند بیـانگر آن اسـت یـا بـه گونـه ای معقول انتظار می رود بیانگر آن باشد به طور صادقانه بیان کند. اطلاعاتی که به طور صـادقانه بیـانگر یک رویداد اقتصادی یا سایر رویـدادها اسـت، محتـوای معـاملات، رویـدادها ، فعالیتهـا یـا شـرایط مورد نظر را توصیف می‌کند که لزوما همیشه مطابق با شکل قراردادی آن نمی‌باشد (رجحان محتوا بر شکل).
١٥ . برخی رویدادهای اقتصادی و سایر رویدادهاي ارائه شده در گزارشهای مـالی بـا مقاصـد عمـومی، بـا شرایط عـدم اطمینـان مواجـه هسـتند. از ایـن رو، ارائـه اطلاعـات مـرتبط بـا رویـدادهای مـذکور در گزارشهای مالی اغلب مستلزم انجام برآوردهایی است که مبتنی‌بر قضاوت مـدیریت مـی‌باشـد. بـرای بیان صادقانه برآوردها، اعمال دقت لازم می‌باشد. با این وجود، بیان صادقانه بـه معنـای کامـل بـودن، بــی‌طرفــی مطلــق برآوردهــا یــا عــاری از اشــتباه بــودن آنهــا نمــی‌باشــد. رعایــت احتیــاط در شــرایط عدم اطمینان ضروری اسـت و ممکـن اسـت در برخـی مواقـع بـه منظـور بیـان صـادقانه رویـدادهای اقتصادی و سایر رویدادها، لازم باشد تا به صراحت میزان عدم اطمینان در اطلاعات مـالی و غیرمـالی افشا شود.
بیطرفی
١٦ . بی طرفی به معنای نداشتن تمایلات جانبدارانه در انتخاب و ارائه اطلاعات با قصد دستیابی به نتیجـه از پیش تعیین شده می‌باشد.
١٧ . در صورتی که انتخاب یا ارائه اطلاعات مالی، به منظـور دسـتیابی بـه نتـایج یـا پیامـدهای از پـیش تعیین شده در ارزیابی مسئولیت پاسخگویی یا اتخاذ تصـمیم صـورت گیـرد، گزارشـهای مـالی بـا مقاصد عمومی بی طرفانه نخواهد بود. با این وجود، ارائه اطلاعات بی طرفانـه در گزارشـهای مـالی بدین معنا نیست که این‌گونه اطلاعات باید بدون هدف باشد یا نباید بر رفتار استفاده کنندگان تـأثیر بگذارد.
کامل بودن
١٨ . ارائه اطلاعات در گزارشهای مـالی در صـورتی از خصوصـیت کامـل بـودن برخـوردار اسـت کـه با توجه به ویژگی اهمیت و تحلیل منفعت و هزینه شامل تمـام اطلاعـات لازم بـراي بیـان صـادقانه رویدادی باشد که مدعی ارائه آن است. حذف برخی اطلاعات مـی توانـد موجـب نادرسـتی آن و در نتیجه عدم سودمندی اطلاعات برای استفاده کننـدگان گزارشـهای مـالی گـردد. بـه طـور مثـال اطلاعات مالی و غیرمالی پیش‌بینی شده برای آینده و اطلاعات مرتبط با میزان دستیابی به اهداف و پیامدهای ارائه خدمات مندرج در گزارشهای مالی باید همراه با مفروضات اصلی مبنای محاسـبات مربوط به این اطلاعات ارائه شود.
ویژگیهای کیفی مرتبط با ارائـه اطلاعات
١٩ . همــانطــور کــه در بنــد ٤ ذکــر شــد ویژگیهــاي اصــلی مــرتبط بــا ارائـــه اطلاعــات شــامل ” قابل مقایسه بودن“ و ” قابل فهم بـودن“ اسـت . اطلاعـاتی کـه فاقـد ایـن ویژگیهـا باشـد علیـرغم مربوط بودن و قابل اتکا بودن، داراي سودمندی محدودی است.
قابل مقایسه بودن
٢٠ . استفاده کنندگان گزارشهای مالی باید بتوانند گزارشهای مالی یک واحد گزارشگر را طـی زمـان و واحدهای گزارشـگر مختلـف را بـا یکـدیگر مقایسـه نماینـد. بـدین ترتیـب ضـرورت دارد اثـرات معاملات و سـایر رویـدادهای مشـابه در داخـل واحدگزارشـگر و در طـول زمـان بـراي آن واحـد گزارشگر با ثبات رویه اندازهگیری و ارائه شود و بین واحدهای گزارشـگر مختلـف نیـز همـاهنگی رویه در اندازهگیری و ارائه موضوعات مشابه رعایت گردد.
٢١ . اطلاعات مرتبط با وضعیت مالی، عملکرد مالی، رعایت الزامات قانونی و بودجه‌ای، دسـتاوردهای ارائـه خدمات و برنامه های آتی واحد گزارشگر، در راستای اهـداف پاسـخگویی و تصـمیم‌گیـری ضـروری است. سودمندی چنین اطلاعاتی در صورتی افزایش می‌یابد که امکان مقایسه ایـن اطلاعـات بـا بودجـه آن دوره، اطلاعات مشابه آن واحد براي دورهها و تاریخهای زمانی دیگر، و/ یا اطلاعات مشـابه دربـاره واحدهاي دیگر (به عنوان مثال، واحـدهاي بخـش عمـومی ارائـه‌کننـده خـدمات مشـابه در حـوزه هـای مختلف) وجود داشته باشد. بکارگیری رویه‌هاي حسابداري مشابه در مورد عملکـرد و بودجـه، موجـب افزایش سودمندی مقایسه بین نتایج واقعی و پیش‌بینی شده خواهد شد.
٢٢ . قابلیت مقایسه را نباید با یکنواختی اشتباه گرفت. اطلاعات زمانی قابل مقایسه است که بتوانـد شـباهتها و تفاوتهای بین واحدها را نشان دهد. تأکید بیش از حد بر یکنواختی ممکن است به دلیل گـزارش مـوارد متفاوت به گونه‌ای مشابه، منجر به کاهش قابلیت مقایسه گردد.
٢٣ . قابل مقایسه بودن مستلزم این امر است که اندازه گیری و ارائه اثرات مالی معـاملات و سـایر رویـدادهای مشابه در هر دوره مالی و از یک دوره به دوره بعد با ثبات رویه انجام گیرد و همچنـین همـاهنگی رویـه توسط واحدهاي گزارشگر مختلف حفظ شود. اگر چه برای نیل به قابل مقایسه بودن، ثبـات رویـه لازم است اما همیشه به خودی خود کافی نیست.
قابل فهم بودن
٢٤ . ویژگی قابـل فهـم بـودن، موجـب مـی شـود اطلاعـات بـراي اسـتفاده کننـدگان قابـل درك باشـد. گزارشهای مالی با مقاصد عمومی واحدهای بخش عمومی باید اطلاعات را به نحوی ارائه دهد که جوابگوی نیازها و متناسب با دانش پایه‌ای استفاده کنندگان آنها و بیانگر ماهیت اطلاعات ارائه شده باشد. برای مثال، توضیحات مربـوط بـه اطلاعـات مـالی و سـایر اطلاعـات و گزارشـهاي توصـیفی دست آورد ها و انتظارات باید با زبان ساده نوشته شود و به گونه‌ای ارائه گردد که به راحتـی بـرای استفاده کنندگان قابل فهم باشد. یک عامل مهم در قابل فهم بودن اطلاعات، نحوه ارائـه آنهاسـت.
ادغام و طبقه بندی اطلاعات به نحو مناسب باعث افزایش قابلیت فهم آن می‌شود. قابلیت مقایسه نیز می‌تواند قابلیت فهم اطلاعات را افزایش دهد.
٢٥ . گزارشهای مالی براي رفع نیازهاي استفاده کنندگان مختلف با میزان آگاهی متفاوت از فعالیتهـای واحـد گزارشگر تهیه می‌شود. از این رو اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی عمومـا براسـاس ایـن فـرض تهیه می شود که استفاده کنندگان از آگاهی متعارفی در مورد فعالیتهـای واحـد گزارشـگر و نحـوه حسابداری برخوردارند و همچنین توانایی مطالعه اطلاعـات و تمایـل بـه انجـام ایـن کـار را داشـته باشند. در عین حال، اطلاعات پیچیده ای که جهت رفـع نیازهـاي اسـتفاده کننـدگان مربـوط، تلقـی می شود نباید به بهانه مشـکل بـودن درك آن توسـط برخـی اسـتفاده کننـدگان از صـورتهای مـالی حذف شود، گرچه این گونه اطلاعات نیز باید تا حد امکان به گونه‌ای ساده ارائه شود.
به موقع بودن
٢٦ . به موقع بودن به این معنی است که قبل از اینکه سودمندی اطلاعات در جهت مقاصد پاسـخگویی و تصمیم‌گیری از بین برود، این اطلاعات در دسترس استفاده کنندگان قرار گیرد. دسترسی به موقع به اطلاعات مربوط می تواند سـودمندی اطلاعـات را در ارزیـابی مسـئولیت پاسـخگویی و توانـایی تأثیرگذاری بر تصمیمات ارتقا بخشد.
٢٧ . برخی از اقلام ممکن است تا بعد از تاریخ گزارشگری همچنان به موقع تلقی شود. به عنوان مثـال، ممکن است در راستای اهـداف پاسـخگویی و تصـمیم گیـری، اسـتفاده کننـدگان نیازمنـد ارزیـابی روندهای موجود در عملکـرد ارائـه خـدمات و عملکـرد مـالی و انطبـاق آن بـا بودجـه چنـد دوره گزارشگری باشند.
محدودیتهای حاکم بر ویژگیهای کیفی اطلاعات مالی
٢٨ . به ندرت می توان اطلاعاتی تهیه کرد که‌کاملا مربـوط ، قابـل اتکـا، قابـل مقایسـه و قابـل فهـم باشـد. برخی از مؤثرترین محدودیتها در بندهای ٢٩ تا ٣٢ تشریح می‌گردد.
موازنه بین ویژگیهای کیفی
٢٩ . یکی از محدودیتها این است که اغلب نوعی موازنه یا مصالحه بین ویژگیهای کیفی ضرورت دارد. به طور مثال اطلاعاتی که قابل اتکاتر است اغلب از درجه مربوط بودن کمتـري برخـوردار اسـت و به عکس.عموما هدف ، دستیابی به نوعی توازن بین انواع ویژگیها به منظور پاسخگویی به اهـداف صورتهای مالی است. اهمیت نسبی ویژگیهای کیفی در موارد مختلف امری قضاوتی است.
٣٠ . هرگاه تأخیری در گزارش اطلاعات رخ دهد، اطلاعات ممکن است ویژگی مربوط بودن خـود را از دست بدهد. ممکن است لازم باشد مدیریت نـوعی موازنـه بـین مزیتهـای نسـبی ” گزارشـگری به موقع “ و ” ارائـه اطلاعات قابل اتکا “ برقرار کند. براي ارائه بـه موقـع اطلاعـات، اغلـب ممکـن است قبل از مشخص شدن همه جنبه های یک معامله یا رویداد، اطلاعات موجود گزارش شود که این امر از قابلیت اتکاي آن می‌کاهد. به عکس، هرگـاه بـه‌منظـور مشـخص شـدن همـه جنبـه‌هـای مزبور، گزارشگری با تأخیـر انجـام گـردد، اطلاعـات ممکن است‌کاملا قابل اتکا شود، لیکن براي استفاده کنندگانی که باید طی این مدت تصمیماتی اتخـاذ کننـد بی فایـده شـود. بـراي نیل به موازنه بین ویژگیهای مربوط بودن و قابل اتکا بودن، باتوجه به الزامات قانونی در مورد زمـان ارائـــه اطلاعــات، مهمتــرین موضــوعی کــه بایــد مــورد توجــه قــرار گیــرد ایــن اســت کــه چگونــه به بهترین وجه، نیازهای تصمیم‌گیری و پاسخگویی تأمین شود.
ملاحظات منفعت و هزینه
٣١ . توازن بین منفعت و هزینه به جای اینکه یک خصوصیت کیفی باشد یـک محـدودیت مهـم اسـت. منفعت حاصل از اطلاعات باید بیش از هزینه تهیه و ارائـه آن باشد. معهذا ارزیابی منفعت و هزینـه اساسا یک فرایند قضاوتی است.مضافا هزینـه‌هـا لزومـا بـر عهـده اسـتفاده کننـدگانی کـه از منـافع اطلاعات بهره می‌برند قرار نمی‌گیرد. همچنین منافع اطلاعات ممکن است نصیب استفاده کنندگانی غیر از آنهایی که اطلاعات براي آنها تهیه شده است ، شود. به دلایل فوق اغلب ارزیـابی منفعـت و هزینه تهیه و ارائه اطلاعات مشکل است. با این حال تدوین‌کنندگان استانداردهای حسابداری و نیز تهیه‌کنندگان و استفاده کنندگان صورتهای مالی باید از این محدودیت آگاه باشند.
٣٢ . هزینه های تهیه اطلاعات شامل هزینه های جمع آوری و پردازش اطلاعات، هزینه‌های تأیید و انتشار آنها است. هزینه های تحلیل و تفسیر اطلاعات به عهـده اسـتفاده کننـدگان اسـت. همچنـین حـذف اطلاعات سودمند، هزینه هایی را بر آنها تحمیل می‌کند. این هزینه ها شـامل هزینـه هـایی اسـت کـه استفاده کنندگان برای دستیابی به اطلاعات مورد نیـاز، یـا تـلاش در جهـت بـرآورد آن اطلاعـات، با استفاده از داده هاي ناقص در گزارشهای مالی یا سـایر منـابع، متحمـل مـی شـوند. تهیـه کننـدگان در جهت ارائه اطلاعات در گزارشهای مالی با مقاصد عمومی، تلاش زیادي را متحمل مـی شـوند. با این وجود، دریافت کنندگان خدمات و فـراهم کننـدگان منـابع، در نهایـت متحمـل هزینـه چنـین تلاشهایی می شوند چرا که منابع به جای مصرف در فعالیتهای ارائه خدمات، در جمع آوری داده ها جهت منظور نمودن در گزارشهای مالی با مقاصد عمومی مصرف می‌شود.
اشتراک های پیشنهادی
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
300,000تومان
1 ماهه
دسترسی به اطلاع رسانی بخشنامه
حقوق و دستمزد
استهلاک
اشتراک گزاری پیامک بخشنامه
دسترسی به تحلیل بخشنامه
دسترسی به علاقه مندی
مشاوره مالیاتی
درخواست بخشنامه
700,000تومان