8- بخشنامه شماره 135800/95 مورخ 02/05/1395; ابلاغ ترجمه مقررات مربوط به سیستم‌های داخلی و کنترل داخلی بانک‌ها در کشور ترکیه

جهت اطلاع مدیران عامل محترم بانکهای دولتی غیر دولتی شرکت دولتی پست بانک موسسات اعتباری غیر بانکی بانک مشترک ایران - ونزوئلا و بانک بین المللی کیش ارسال میشود.
با سلام
احتراماً همان گونه که مستحضرند نظام بانکی در کنار آثار و پیامدهای مثبتی که داشته و دارد به دلایل متعدد در معرض انواع مختلف ریسک وقوع بی ثباتی و نهایتا بروز بحران قرار دارد نگاهی به تحولات دهه اخیر و به ویژه بعد از وقوع بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی ضرورت اتخاذ رویکردهای پیش گیرانه و احتیاطی در خصوص بانک ها را با توجه به وجوه و درجه ریسک پذیری آنها بیش از پیش نمایان ساخته است. از جمله رویکردهای مؤثر در راستای حفظ ثبات و سلامت عملکرد بانکها سیستم کنترل داخلی بانک ها محسوب می شود. سیستم کنترل داخلی که ناظر بر فرایندهایی نظیر ساختارهای سازمانی رویه های حسابداری کنترل فیزیکی دارایی ها و مدیریت ریسک است در صورت عملکرد صحیح و مؤثر میتواند ضمن کاهش انواع مخاطراتی که بانک ها ذاتاً با آنها مواجه اند به بهبود عملیات و افزایش سودآوری بانک ها منجر گردد. بر اساس تعریفی که از سوی کمیته کوزو (COSO) انجام گرفته است کنترل داخلی به معنای فرآیندی است. که توسط هیات مدیره مدیریت و دیگر کارکنان یک مؤسسه اجرا میشود و هدف از آن کسب اطمینان از دستیابی به اهدافی نظیر اثر بخشی و کارایی عملیات مؤسسه قابلیت اعتماد به گزارشگری مالی و نیز پایبندی به قوانین و مقررات میباشد. بر این اساس سیستم کنترل داخلی با اثر گذاری بر عملیات بانک و حفاظت از دارایی های بانک که البته به طور غیر مستقیم متعلق به سهام داران و سپرده گذاران است باعث افزایش سلامت و ثبات سیستم مالی گردیده و در صورت رعایت توسط کلیه بانکها به کاهش ریسک سیستمی و در نتیجه افزایش سطح اعتماد عمومی که رکن اساسی عملکرد سالم سیستم بانکی است منجر خواهد شد. به دلیل اهمیت قابل توجه سیستم های کنترل داخلی بر عملکرد با ثبات بانکها کمیته نظارت بانکداری بال نیز در نظارت موثر بانکی تأکیدات بسیاری بر نظام کنترل داخلی داشته به طوری که استقرار یک نظام توانمند کنترل داخلی را لازمه مدیریت اثر بخش و کارای بانک ها می داند. سیستم های کنترل داخلی به لحاظ گستردگی مفهوم در بردارنده وجوه و حوزه های مختلف مدیریت بانکی از جمله مقوله مدیریت ریسک حاکمیت شرکتی و حسابرسی داخلی است و لذا به طور دقیق نمی توان بین مفاهیم مذکور در تبیین چارچوب مفهومی و عملیاتی سیستمهای کنترل داخلی مرزهای مشخصی را متصور شد. از سوی دیگر سیستم کنترل داخلی را باید سیستمی پویا دانست که فرآیندهای عملیاتی آن باید به طور مستمر از سوی اعضای هیأت مدیره و مدیران ارشد و نیز مدیران ناظر بر نظامهای کنترل داخلی مورد بررسی و اجرا قرار گیرد و با تغییر شرایط و ساختار قوانین و مقررات مربوط انعطاف لازم را برای تطبیق با شرایط جدید دارا باشد به بیان دیگر اطمینان از وجود سیستم کنترل داخلی مؤثر و کارآمد را باید یکی از وظایف اصلی هیأت مدیره بانک در نظر گرفت. در صورت خلا وجود چنین سیستمی نه تنها نمی توان از ارزیابی و کنترل ریسکهایی که بانک با آن مواجه است اطمینان حاصل نمود بلکه عدم وجود سیستم کنترل داخلی اثرگذار این تهدید را میتواند متوجه بانک نماید که با عدم اجرای صحیح عملیات بانکی، عدم توجه به حفاظت از داراییها و اموال بانک و افزایش ریسک ،شهرت بانک را با مخاطرات و بحرانهای جدی مواجه سازد. با ذکر این مقدمه به استحضار میرساند با توجه به اهمیت و لزوم توجه بیشتر به موضوع کنترل داخلی در شبکه بانکی کشور مقررات مربوط به سیستمهای داخلی و کنترل داخلی بانکها در کشور ترکیه مورد ترجمه قرار گرفته که نسخه ای از آن به پیوست ایفاد میگردد چارچوب کلی این مقررات که در چهار فصل تدوین گردیده بدین گونه است که در فصل اول مبانی قانونی و استقرار سیستمهای داخلی و مسئولیتهای مدیریت ارشد بیان میگردد. در فصل دوم به هدف و محدوده سیستم کنترل داخلی و معرفی واحد کنترل داخلی در بانکها پرداخته شده است. فصل سوم با محوریت سیستم حسابرسی داخلی به هدف و دامنه فعالیتهای حسابرسی داخلی و اصول حرفه ای مربوط به عملکرد واحد حسابرسی داخلی می پردازد. در فصل آخر نیز سیستم مدیریت ریسک اندازه گیری و پایش و گزارش انواع ریسک به همراه بیان مسئولیت های واحد مدیریت ریسک مورد اشاره قرار می گیرد. در پایان ضمن اعلام این که ترجمه سند مزبور در پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی زیر بخش نظارت بانکی در دسترس است خواهشمند است دستور فرمایند سند پیوست جهت مطالعه و هرگونه بهره برداری در اختیار واحدهای ذیربط قرار گرفته و در صورت وجود هرگونه نظر و پیشنهاد اصلاحی و تکمیلی این بانک را از نظرات خود بهره مند فرمایند. امید است انتشار چنین آثاری به بسط و تعمیق ادبیات نظارت بانکی نوین و افزایش سطح شناخت از اهمیت و مفاهیم اجرایی سیستمهای کنترل داخلی در بانکها و مؤسسات اعتباری بیانجامد. انشاء ا...

مدیریت کل مقررات مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشوئی
اداره مطالعات و مقررات بانکی
عبدالمهدی ارجمند نژاد